Παρασκευή 18 Δεκεμβρίου 2009

Η πορεία των Ελληνοκυπριακών οικονομικών σχέσεων μετά την ένταξη της Κύπρου στην ΟΝΕ Νικόλαος Α. Παντελίδης (PhD) Επιστημονικός Συνεργάτης ΤΕΙ Λάρισας nap@pathfinder.gr Περίληψη Η 1η Ιανουαρίου 2008 αποτελεί μια ημερομηνία – ορόσημο για την κυπριακή οικονομία γιατί πραγματοποιήθηκε η ένταξη της μεγαλονήσου στη Ζώνη του Ευρώ. Η κυπριακή οικονομία εισήλθε πλέον σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό οικονομικό περιβάλλον που προωθεί και στηρίζει τη μακροοικονομική σταθερότητα και την οικονομική ανάπτυξη. Το σημαντικότατο αυτό πολιτικοοικονομικό γεγονός, έρχεται να διευκολύνει ακόμη περισσότερο τις ήδη άριστες οικονομικές σχέσεις που προϋπήρχαν μεταξύ της Ελληνικής και της Κυπριακής Δημοκρατίας,. Επομένως, η υιοθέτηση και από τις δύο χώρες, μιας κοινής νομισματικής και συναλλαγματικής πολιτικής στα πλαίσια της ΟΝΕ, ήταν φυσικό να προωθήσει ακόμη περισσότερο την ήδη καλή συνεργασία των δύο χωρών, στις μεταξύ τους οικονομικές δραστηριότητες. Στο παρόν άρθρο, θα επιχειρήσουμε να αναλύσουμε τα βασικότερα οικονομικά μεγέθη της Κυπριακής οικονομίας κατά την υπό εξέταση περίοδο. Σκοπός είναι να προσδιορίσουμε τις συνθήκες που επικρατούν στη σύνθετη οικονομική συγκυρία για την Κύπρο, καθώς ταυτόχρονα με την πρόκληση της ομαλής εισαγωγής του νέου νομίσματος, η κυπριακή οικονομία καλείται να αντιμετωπίσει και τις αντιξοότητες που προκαλεί η παγκόσμια οικονομική κρίση. Στη συνέχεια, θα αναλύσουμε τα διαθέσιμα αριθμητικά και στατιστικά στοιχεία που περιγράφουν τις οικονομικές σχέσεις Ελλάδας και Κύπρου, με σκοπό να αναδείξουμε το επίπεδο της μεταξύ τους συνεργασίας, αλλά και να προσδιορίσουμε τις προοπτικές της περεταίρω εξέλιξής τους. Λέξεις - κλειδιά: Κυπριακή Οικονομία, Ευρωζώνη, Ελληνοκυπριακές σχέσεις, Εισαγωγή Η Κύπρος, με τη χαραυγή του 2008 είχε να αντιμετωπίσει δύο πολύ μεγάλες προκλήσεις. Από τη μια μεριά τη μεγάλη παγκόσμια οικονομική κρίση που συγκλονίζει τις οικονομίες του πλανήτη, και από την άλλη, την ομαλή είσοδό της στο περιβάλλον της Ευρωζώνης. Η οικονομία της χώρας χαρακτηρίζεται από συνθήκες μακροοικονομικής σταθερότητας, η οποία επιβεβαιώνεται συχνά και από τις θετικές αξιολογήσεις και σχόλια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και άλλων διεθνών οργανισμών. Η μακροοικονομική σταθερότητα, σε συνδυασμό με τις διαρθρωτικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στα πλαίσια της Στρατηγικής της Λισσαβόνας, θέτει γερές βάσεις για την περαιτέρω επιτυχή πορεία της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ευρωζώνη. Ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ΟΝΕ, η Κύπρος αντιμετωπίζει με επιτυχία την μεγάλη πρόκληση που συνεπάγεται η συμμετοχή της στη μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια. Μέσα σε ένα τέτοιο οικονομικό περιβάλλον και με στέρεες βάσεις στην οικονομία της, η Κύπρος θωρακίζεται καλύτερα ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει με επιτυχία και την πρόκληση της παγκόσμιας κρίσης. Συνοδοιπόρος και αρωγός σ’ αυτή την προσπάθεια είναι και η Ελλάδα, οι οικονομικές σχέσεις με την οποία, μπορούν να αναδειχτούν σε χρήσιμο εργαλείο για την αμοιβαία πρόοδο και των δύο χωρών. Η πορεία της Κυπριακής Οικονομίας μετά την ένταξή της στην ευρωζώνη. Οι εξελίξεις στην οικονομία της Κύπρου κατά το 2008, ήσαν θετικές, ενώ η μεγάλη διεθνής οικονομική κρίση που εκδηλώθηκε τον Σεπτέμβριο και εξακολουθεί να πλήττει την παγκόσμια οικονομία, δεν είχε σημαντικές αρνητικές επιδράσεις στην Κυπριακή οικονομία. Ωστόσο, το τρέχον έτος (2009) αναμένεται να είναι μια δύσκολη περίοδος και πολλά θα εξαρτηθούν από την τουριστική περίοδο, δεδομένης της τεράστιας σημασίας του τουρισμού για την οικονομία της Κύπρου. Η οικοδομική δραστηριότητα, η οποία παρουσιάζει πτώση και οι αγοραπωλησίες ακινήτων, οι οποίες έχουν υποστεί καθίζηση, θα επηρεάσουν, επίσης, αρνητικά τις οικονομικές εξελίξεις, αλλά σε μικρότερη κλίμακα. Πάντως υπάρχει προβληματισμός για την επίδραση που, ενδεχομένως, μπορεί να έχει μια παρατεταμένης διάρκειας παγκόσμια οικονομική κρίση στην οικονομία της Κύπρου κατά το 2009, αν και μέχρι στιγμής οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης δεν είναι ιδιαίτερα δυσμενείς, αφού κατά το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους ο ρυθμός ανάπτυξης ανήλθε σε 2,0%. Η οικονομία της χώρας μέχρι σήμερα έχει δείξει πολύ καλές αντοχές στους κραδασμούς που προκαλούνται από την διεθνή συγκυρία και οι μηχανισμοί της, σε ό,τι αφορά, την προσαρμογή της στα νέα δεδομένα λειτουργούν αποτελεσματικά και αποτελούν, κατά κάποιο τρόπο, όχι μόνον την ασπίδα προστασίας για την αποφυγή δυσμενών επιπτώσεων, αλλά δημιουργούν θετικό κλίμα για την περαιτέρω εξέλιξή της. Σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα Κύπρου το τραπεζικό σύστημα της χώρας είναι υγειές και οι κυπριακές και ελληνικές τράπεζες που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα με επενδύσεις σε «τοξικά ομόλογα», η δε ρευστότητά τους δεν εγκυμονεί κινδύνους. Σημειώνεται δε, ότι οι καταθέσεις που διαθέτουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα υπερβαίνουν τα δάνεια κατά 4,5 δις Ευρώ. Οι κυριότερες εξελίξεις στην οικονομία της Κύπρου συνοψίζονται ως ακολούθως: · Το ΑΕΠ κατά το 2007 και το 2008 σημείωσε αύξηση 4,4% και 3,7% αντίστοιχα (βλ. πίνακα 1). Ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2009 είναι αρνητικός και υπολογίζεται σε -1,1% σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2008. Μετά τη διόρθωση του ΑΕΠ ως προς τις εποχικές διακυμάνσεις και τις εργάσιμες μέρες, ο ρυθμός ανάπτυξης υπολογίζεται στο -0,7%. Η συρρίκνωση της οικονομίας στο δεύτερο τρίμηνο του 2009 οφείλεται κατά κύριο λόγο στους πολύ αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης που παρατηρούνται στους τομείς των Ξενοδοχείων και Εστιατορίων, καθώς και στις αρνητικές επιδόσεις που παρουσιάζουν οι τομείς της Βιομηχανίας, Κατασκευών, Χονδρικού και Λιανικού Εμπορίου, Μεταφορών και Επικοινωνιών. Οι τομείς των Χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων και του ευρύτερου τομέα των Υπηρεσιών, ο οποίος να σημειωθεί ότι συμπεριλαμβάνει και τον Δημόσιο τομέα, εξακολουθούν να σημειώνουν θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης αλλά με τάσεις επιβράδυνσης. Η εκτίμηση του Υπουργείου Οικονομικών είναι ότι, παρά την δυσμενή οικονομική συγκυρία, στο τρέχον έτος ο ρυθμός ανάπτυξης θα κυμανθεί από 1-2%, δηλαδή θα είναι πολύ μικρότερος από την αρχική πρόβλεψη του 3,7%. Σε κάθε περίπτωση ο ρυθμός ανάπτυξης θα είναι κατά πολύ μεγαλύτερος αυτού της Ευρωζώνης, που ίσως έχει αρνητικό πρόσημο. Πίνακας 1 : ΡΥΘΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ Α.Ε.Π. ΣΕ ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΤΙΜΕΣ ΕΤΟΣ ΤΡΙΜΗΝΟ Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) ΑΕΠ διορθωμένο ως προς τις εποχικές διακυμάνσεις και τις εργάσιμες μέρες Ετήσιο ΑΕΠ Σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους (Ποσοστιαία αλλαγή) Σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο (Ποσοστιαία αλλαγή) Σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους (Ποσοστιαία αλλαγή) % ετησία ποσοστιαία μεταβολή σε σταθερές τιμές 2007 1ο 4,4 1,4 4,5 4.4 2ο 4,1 1,0 4,3 3ο 4,7 1,0 4,6 4ο 4,6 1,0 4,4 2008 1ο 4,3 1,1 4,2 3,7 2ο 3,8 1,1 4,3 3ο 3,4 0,1 3,4 4ο 2,8 0,2 2,5 2009 1ο 0,9 -0,6 0,8 - 2ο -1,1 -0,4 -0,7 Πηγή: ΣΥΚ · Ο πληθωρισμός, που κατά την πενταετία 2002-2007 κινήθηκε στα χαμηλά επίπεδα του 2,0-2,2%, παρουσίασε έξαρση κατά το 2008 και εκτινάχθηκε στο 4,7%. Η κατάσταση αντιστράφηκε πλήρως και στο πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕΔΤΚ) μειώθηκε σε 0,9% και να συνεχίσει τη μείωσή του τους επόμενους μήνες. Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2009, παρατηρήθηκαν μάλιστα, μείωση της τιμής του ΕΔΤΚ σε σχέση με τις τιμές των αντίστοιχων μηνών του 2008. Πίνακας 2: ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΜΕΝΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ (Διακύμανση του Γενικού Δείκτη κατά μήνα, 2002-2009) ΜΗΝΑΣ Δείκτες τιμών (2005=100) 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Μέσος Ετήσιος Δείκτης 92,51 96,18 98,00 100,00 102,25 104,46 109,03 Ιανουάριος 90,04 94,06 95,55 98,23 100,22 101,66 105,80 106,78 Φεβρουάριος 89,89 94,21 95,55 97,84 100,13 101,36 106,16 106,75 Μάρτιος 90,59 96,34 96,42 98,70 101,31 102,72 107,28 108,21 Απρίλιος 91,93 97,05 97,13 99,80 102,34 104,01 108,53 109,18 Μάιος 92,25 96,81 97,99 100,04 102,54 104,53 109,38 109,97 Ιούνιος 92,88 96,34 98,62 100,12 102,75 104,50 109,94 110,06 Ιούλιος 92,25 94,61 97,36 98,62 101,42 103,79 109,33 108,48 Αύγουστος 92,96 95,16 97,84 99,33 102,04 104,33 109,62 108,68 Σεπτέμβριος 94,06 97,13 98,86 100,98 103,25 105,67 110,94 Οκτώβριος 94,45 97,91 99,88 102,09 103,81 106,61 111,77 Νοέμβριος 94,21 97,76 100,28 102,32 103,70 107,02 110,37 Δεκέμβριος 94,61 96,73 100,51 101,93 103,43 107,30 109,25 Ετήσια μεταβολή (%) ΜΗΝΑΣ 2004/ 2003 2005/ 2004 2006/ 2005 2007 / 2006 2008 / 2007 2009 / 2008 Μέσος Ετήσιος Δείκτης 1,9 2,0 2,2 2,2 4,4 Ιανουάριος 1,6 2,8 2,0 1,4 4,1 0,9 Φεβρουάριος 1,4 2,4 2,3 1,2 4,7 0,6 Μάρτιος 0,1 2,4 2,6 1,4 4,4 0,9 Απρίλιος 0,1 2,7 2,5 1,6 4,3 0,6 Μάιος 1,2 2,1 2,5 1,9 4,6 0,5 Ιούνιος 2,4 1,5 2,6 1,7 5,2 0,1 Ιούλιος 2,9 1,3 2,8 2,3 5,3 -0,8 Αύγουστος 2,8 1,5 2,7 2,2 5,1 -0,9 Σεπτέμβριος 1,8 2,1 2,2 2,3 5,0 Οκτώβριος 2,0 2,2 1,7 2,7 4,8 Νοέμβριος 2,6 2,0 1,3 3,2 3,1 Δεκέμβριος 3,9 1,4 1,5 3,7 1,8 Πηγή: ΣΥΚ · Όσον αφορά την ανεργία, εξακολουθεί να κινείται σε χαμηλά επίπεδα και το 2008 παρέμεινε σταθερή, σε 3,9%. Τους πρώτους οκτώ μήνες του 2009, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, παρατηρείται μια σταδιακή αύξηση της ανεργίας, όμως στην πραγματικότητα πρόκειται για ανεργία τριβής και θα μπορούσε να λεχθεί ότι η Κυπριακή οικονομία βρίσκεται σε επίπεδο πλήρους απασχόλησης. Το 2008 μειώθηκε ελαφρά, κατά 0,2%, το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας και αυξήθηκε, σε ίδιο περίπου ποσοστό, η ανεργία των νέων ηλικίας 14-25 ετών, η οποία υπολογίσθηκε σε 11,2% στο πρώτο τρίμηνο. Για το 2009 δεν προβλέπεται ότι θα υπάρξουν σημαντικές αλλαγές στον τομέα της απασχόλησης και εκτιμάται ότι οι απώλειες των θέσεων εργασίας του τομέα των κατασκευών, λόγω της μείωσης των αδειών οικοδομής, θα αντισταθμιστούν με δημιουργία νέων θέσεων εργασίας κυρίως στις υπηρεσίες. Πάντως, σε κάθε περίπτωση, ήδη το αρμόδιο Υπουργείο Εργασίας λαμβάνει μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Πίνακας 3: ΤΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΑΝΑ ΜΗΝΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Μήνας 2008 2009 9ος 10ος 11ος 12ος 1ος 2ος 3ος 4ος 5ος 6ος 7ος 8ος % Ανεργίας 3.5 3.6 3.7 4.0 4.1 4.3 4.6 5.0 5.2 5.3 5.4 5.6 Πηγή: Eurostat · Το δημοσιονομικό ισοζύγιο, όπως φαίνεται από τον πίνακα 4, παρουσίαζε διαχρονικά έλλειμμα, αλλά από το 2007 οι όροι αντιστράφηκαν και δημιουργήθηκε πλεόνασμα που ανήλθε σε 3,4% και 0,9 του ΑΕΠ για τα έτη 2007 και 2008 αντιστοίχως. Για το 2009, το δημοσιονομικό ισοζύγιο αναμένεται να παρουσιάσει έλλειμμα ύψους 1,0% του ΑΕΠ. Πίνακας 4: Το δημοσιονομικό ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης Κύπρου Έτος 2004 2005 2006 2007* 2008* Δημοσιονομικό Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης Πλεόνασμα (+)/ Έλλειμμα (-) εκατ. € -515,6 -325,5 -172,5 537,4 157,2 Δημοσιονομικό Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης Πλεόνασμα (+)/ Έλλειμμα (-) % επί του ΑΕγχΠ -4,1 -2,4 -1,2 3,4 0,9 * Προκαταρκτικά στοιχεία Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Κύπρου (ΚΤΚ) · Το Δημόσιο χρέος, εξαιρουμένου του ενδοκυβερνητικού χρέους, μειώθηκε κατά το 2008 στα 8.346 εκ. ευρώ, δηλαδή στο 49,3% του ΑΕΠ από το 59,4% που ήταν το 2007. Το εσωτερικό χρέος, συμπεριλαμβανομένου του ενδοκυβερνητικού, ανήλθε στα 12.595 εκατ. ευρώ ή στο 74,3% του ΑΕΠ, από τα 12.945 εκατ. ευρώ ή 83,0% του ΑΕΠ που ήταν το 2007. Το εξωτερικό χρέος αποτελεί το 15,7% του συνολικού δημόσιου χρέους και ανήλθε στα 2.354 εκατ. ευρώ ή 13,9% του ΑΕΠ. Από το συνολικό εξωτερικό χρέος το 35,2% αφορά μακροπρόθεσμα δάνεια, το 44,6% μεσοπρόθεσμα και 20,2% βραχυπρόθεσμα, η δε δαπάνη, κατά το 2008 για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους ανήλθε σε 686,4 εκ. ευρώ. Όλα αυτά τα στοιχεία συνηγορούν στο ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την άνετη εξυπηρέτηση του Δημόσιου χρέους και ενισχύουν τις αναπτυξιακές προοπτικές της Κυπριακής οικονομίας μακροπρόθεσμα. Για το 2009 προβλέπεται ότι το δημόσιο χρέος θα μειωθεί στο 46,0%. Διάγραμμα 1: Το Δημόσιο Χρέος της Κύπρου Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου · Η δυναμική ανάπτυξη της Κυπριακής οικονομίας αντικατοπτρίζεται, ως είναι φυσικό και στην αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, το οποίο ανήλθε το 2007 στο 90,8% του μέσου όρου της ΕΕ27 και το 2008, με βάση τα προσωρινά στοιχεία, υπολογίζεται να φτάσει στο 94,6%. Το γεγονός αυτό αυξάνει την αγοραστική δύναμη των Κυπρίων και δίνει τη δυνατότητα για περαιτέρω ανάπτυξη της οικονομίας. Πίνακας 5: Το κατά κεφαλή ΑΕΠ της Κύπρου Έτος 2004 2005 2006 2007 2008 ΑΕγχΠ (Κατά κεφαλή, Ευρώ) € 17.167 17.760 18.725 19.860 (*) 21.454 (**) ΑΕγχΠ (Κατά κεφαλή, σε μονάδες αγοραστικής δύναμης(PPS)) EU - 27 = 100 90,3 90,9 90,2 90,8 94,6 ΑΕγχΠ (Ανά κάτοικο, σε μονάδες αγοραστικής δύναμης(PPS)) ΜΑΔ 19.600 20.400 21.300 22.600 23.800 * Προσωρινά στοιχεία ** Υπολογισμός Πηγές: ΚΤΚ, Eurostat · Οι μισθοί και τα ημερομίσθια αυξήθηκαν, κατά το 2008, σε πραγματικούς όρους κατά 2,0% και εξακολουθούν να διέπονται από το καθεστώς της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ) που για το 2008 ορίσθηκε σε 2,7%. Η εισοδηματική πολιτική του 2009 δεν παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις, πέραν της γενναίας αύξησης, κατά 26,0%, των δαπανών για κοινωνικές παροχές, έναντι αυτής του 2008. Το αφορολόγητο εισόδημα θα παραμείνει στα επίπεδα του 2008, δηλαδή, 19.400 Ευρώ, ενώ η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι δεν θα επιβληθούν νέοι φόροι. Πρόσφατη έρευνα για τις απολαβές των μισθωτών που πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Εργασίας Κύπρου, έδειξε ότι το 20% των απασχολουμένων είναι χαμηλόμισθοι, με την συντριπτική πλειοψηφία να ανήκει σε εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα. Ο κατώτατος μισθός για το 2008 ορίσθηκε, με κυβερνητική απόφαση, στα 743 ευρώ και ήταν υψηλότερος από τον αντίστοιχο πολλών χωρών της Ε.Ε. (Ισπανία, Ελλάδα, Μάλτα, Πορτογαλία, κλπ). Τέλος, η παραγωγικότητα του εργατικού δυναμικού στην κυπριακή οικονομία αυξήθηκε, το 2008, κατά 1,9% και συνδυασμό με την αύξηση της απασχόλησης (γύρω στο 3%), που, εν πολλοίς, οφείλεται στην αυξημένη απασχόληση ξένων εργατών, συνέβαλε σημαντικά στην αύξηση του ΑΕΠ. · Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρέμενε υπό έλεγχο για αρκετά χρόνια, αλλά από το 2004 και εντεύθεν άρχισε να επιδεινώνεται επικίνδυνα. Το 2005 το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ανήλθε σε 4,4% του ΑΕΠ και το 2008 σε 18,3%. Πίνακας 6: ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ Έτος 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών - 262 - 630 -631 - 1.005 - 1.831 - 2.183 Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών / % ΑΕΠ - 2,2 - 5,0 - 4,7 -7,0 -11,7 -18,3 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου Οι δυσμενείς εξελίξεις στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ήταν αποτέλεσμα, κυρίως, της διεύρυνσης του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου και της μικρότερης αύξησης του πλεονάσματος στο ισοζύγιο των υπηρεσιών. Οι εισαγωγές συνέχισαν να αυξάνονται με υψηλούς ρυθμούς (15,7%), ενώ οι μικρές αυξήσεις που σημειώθηκαν στις εξαγωγές αγαθών (8,9%), δεν ήταν δυνατόν να αντισταθμίσουν το συνολικό αποτέλεσμα. Η άνοδος των τιμών στα πετρελαιοειδή και οι αυξημένες εισαγωγές αυτοκινήτων και άλλων ενδιάμεσων αγαθών και πρώτων υλών, λόγω μειωμένων δασμών, επιβάρυναν σημαντικά το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας. Το πλεόνασμα του λογαριασμού υπηρεσιών, στο οποίο στηρίζεται παραδοσιακά η Κυπριακή οικονομία για την μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, μειώθηκε στο 2008 κατά 305 εκ. ευρώ, κυρίως λόγω της κατά 3,5% μείωσης των γενικών εισπράξεων από τον τουρισμό, αλλά και τις αυξημένες δαπάνες των Κυπρίων πολιτών στο εξωτερικό, εξέλιξη που αποτέλεσε βασικό παράγοντα στην διαμόρφωση της αρνητικής εικόνας του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Η χρηματοδότηση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών προήλθε, κυρίως, από τις άμεσες επενδύσεις και τον εξωτερικό δανεισμό του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. · Η ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας που τροφοδοτήθηκε, εν μέρει, κατά την διετία 2006-2007 από την προοπτική ένταξης της Κύπρου στην ζώνη του Ευρώ, οδήγησε, μεταξύ άλλων και αύξηση της πιστωτικής επέκτασης και η ανοδική τάση συνεχίστηκε και το 2008. Όμως, οι ρυθμοί αύξησης παρουσιάζουν σημαντική επιβράδυνση από το τρίτο τρίμηνο του 2008.Ο ρυθμός μεγέθυνσης των πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τομέα αυξήθηκε σημαντικά και αποτέλεσε τον βασικότερο παράγοντα που επηρέασε τον ρυθμό μεγέθυνσης της προσφοράς χρήματος. Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου, ο ετήσιος ρυθμός μεγέθυνσης των συνολικών πιστώσεων έφθασε τον Οκτώβριο του 2008 στο ιστορικά υψηλότερο επίπεδο του 41,7%, ενώ κατά τους δύο τελευταίους μήνες του έτους σημειώθηκε επιβράδυνση λόγω, κυρίως, των αυστηρότερων συνθηκών χρηματοδότησης και της διαφαινόμενης επιβράδυνσης στην οικονομική δραστηριότητα. Τελικά ο ρυθμός μεγέθυνσης των συνολικών πιστώσεων έκλεισε τον Δεκέμβριο του 2008 στο 34,7%, παρέμεινε δηλαδή σε πολύ υψηλά επίπεδα. Πιο αναλυτικά, το σύνολο των χορηγήσεων ανήλθε σε 54,7 δις Ευρώ, από τα οποία 36,3 δις Ευρώ χορηγήθηκαν από τις εμπορικές τράπεζες, τα 9,4 δις από τις πρώην διεθνείς τραπεζικές μονάδες (ξένες τράπεζες υπό διαφορετικό καθεστώς λειτουργίας) και τα υπόλοιπα 9,0 δις ευρώ χορηγήθηκαν από τα συνεργατικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα., (συνεργατικές εταιρείες και ταμιευτήρια). Ο ρυθμός της εγχώριας πιστωτικής επέκτασης παρουσίασε επιβράδυνση κατά το δεύτερο ήμισυ του έτους, αλλά παρά ταύτα παρέμεινε στο υψηλό επίπεδο του 23,1% σε σύγκριση με το 27,9% του 2007. Κατά το 2008 ο ρυθμός πιστωτικής επέκτασης προς τα εγχώρια νοικοκυριά επιταχύνθηκε και ανήλθε σε 18,4%, έναντι 15,9% το 2007. Η κατανομή των δανείων με βάση τον σκοπό του δανείου φανερώνει ότι η επιτάχυνση προήλθε, κυρίως, από την επέκταση των καταναλωτικών δανείων που έφθασε το 24,5%. Ο ρυθμός μεγέθυνσης των στεγαστικών δανείων σημείωσε επιβράδυνση και ανήλθε, στο τέλος του έτους σε 22,6%, έναντι 27,9% το 2007. Στα λοιπά δάνεια ο ρυθμός επέκτασης σημείωσε επιβράδυνση σε όλη την διάρκεια του έτους και επιταχύνθηκε μόνον κατά τον μήνα Δεκέμβριο, όταν ανήλθε σε 9,2%. Τα στεγαστικά δάνεια με ποσοστό 44,6% εξακολουθούν να κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο του συνόλου των δανείων προς τα εγχώρια νοικοκυριά. Ακολουθούν τα λοιπά δάνεια με 33,2% και τα καταναλωτικά με 22,3%. Το 44,0% του συνόλου των δανείων που χορήγησαν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα εμπίπτουν στην κατηγορία των προσωπικών δανείων, η οποία περιλαμβάνει και τα στεγαστικά δάνεια. Κατασκευές και διαχείριση ακίνητης περιουσίας καταλαμβάνουν μερίδιο ίσο με 25,7% και ακολουθούν: χονδρικό και λιανικό εμπόριο (9,6%), ξενοδοχεία/εστιατόρια (4,8%), μεταποιητικές βιομηχανίες (3,9%) και άλλοι τομείς (11,9%). · Οι αξιολογήσεις της Κυπριακής οικονομίας τόσο από την Παγκόσμια Τράπεζα, όσο και από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, περιέχουν πολλές θετικές κρίσεις για την πορεία της, κάτι που είναι ιδιαίτερα θετικό στην σημερινή συγκυρία. Όμως, οι επενδυτές αποδίδουν ακόμη μεγαλύτερη σημασία στις απόψεις ανεξάρτητων ιδιωτικών οργανισμών που εκφράζουν απόψεις δίχως να λαμβάνουν υπόψη τυχόν πολιτικές σκοπιμότητες ή άλλα μη οικονομικά κριτήρια. Η Οικονομία της Κύπρου έλαβε και από τους οργανισμούς αυτούς θετική αξιολόγηση. Πιο συγκεκριμένα κατά το 2008 η πιστοληπτική ικανότητα της Κύπρου αξιολογήθηκε από τους τρεις μεγαλύτερους, παγκοσμίως, οργανισμούς, ως εξής: Moody’s (Aa3/Stable), Standard & Poor (Α+/Stable) και Fitch (AA-/Stable). Οι αξιολογήσεις αυτές θεωρούνται ιδιαίτερα θετικές και επιβεβαιώνουν, πέραν πάσης αμφιβολίας, την καλή πορεία της Κυπριακής οικονομίας. Οι νέες συνθήκες υπό τις οποίες πορεύεται η παγκόσμια οικονομία, θα επηρεάσουν αναπόφευκτα και την οικονομία της Κύπρου. Οι προβλέψεις έχουν αναθεωρηθεί επανειλημμένα, από την Ε.Ε., το ΔΝΤ, αλλά και το Υπουργείο Οικονομικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, το οποίο όμως είναι περισσότερο αισιόδοξο. Η Ε.Ε. στην Έκθεση Προβλέψεων 2009, που ανακοίνωσε το περασμένο Μάιο, προβλέπει σημαντική επιβράδυνση της Κυπριακής οικονομίας λόγω συγκράτησης της ιδιωτικής κατανάλωσης, ως αποτέλεσμα της υπερχρέωσης των νοικοκυριών και της αβεβαιότητας που επικρατεί. Στον κατασκευαστικό τομέα αναμένεται να σημειωθεί σημαντική επιβράδυνση λόγω της χαμηλής ζήτησης για αγορές ακινήτων από ξένους και των υψηλών τιμών που επικρατούσαν στην αγορά τα προηγούμενα χρόνια. Παρά ταύτα, η Ε.Ε. προβλέπει ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της Κυπριακής οικονομίας θα έχει, για το 2009, θετικό πρόσημο και θα κινηθεί στο 0,3%. Σύμφωνα με την Έκθεση, προβλέπεται ελαφρά αύξηση της ανεργίας που θα γίνει ιδιαίτερα αισθητή στους τομείς των κατασκευών, διαχείρισης ακίνητης περιουσίας και τουρισμού. Ο ΕΔΤΚ αναμένεται να κινηθεί στα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας δεκαετίας (1,0%), η ανεργία θα αυξηθεί σε 4,7%, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών θα παραμείνει ελλειμματικό (-13,9 % του ΑΕΠ), το δημοσιονομικό ισοζύγιο θα αντιστραφεί από πλεονασματικό σε ελλειμματικό, το δε έλλειμμα εκτιμάται ότι θα ανέλθει στο 1,9% του ΑΕΠ. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι η Κύπρος φαίνεται να αντιστέκεται στην παγκόσμια οικονομική κρίση, αφού είναι η μοναδική χώρα στην ζώνη του ευρώ που καταγράφει θετικό ρυθμό ανάπτυξης κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους. Το ΔΝΤ προβλέπει, όπως ακριβώς και Ε.Ε., ότι ο ρυθμός ανάπτυξης θα ανέλθει σε 0,3% και η παγκόσμια οικονομική κρίση θα αρχίσει, εντός τους έτους, να αναδεικνύει τα τρωτά σημεία της Κυπριακής οικονομίας, που δημιουργήθηκαν κατά την διάρκεια της υπερθέρμανσης της οικονομίας κατά την περίοδο 2007-08, η οποία όπως σημειώνεται χρηματοδοτήθηκε από την πιστωτική επέκταση. Ακόμα, το ΔΝΤ εκτιμά ότι το δημοσιονομικό ισοζύγιο θα οπωσδήποτε ελλειμματικό λόγω της κατακόρυφης αύξησης των ανελαστικών δαπανών και της παράλληλης μείωσης των εσόδων και προβλέπει ότι το έλλειμμα θα ανέλθει στο 3,9% του ΑΕΠ. Όσον αφορά στα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν για την εφαρμογή της δημοσιονομικής πολιτικής, το ΔΝΤ εκτιμά ότι πρέπει να υπάρχει συνεχής έλεγχος στις προσλήψεις και στις αυξήσεις των μισθών (ανάλογες με την παραγωγικότητά) των δημοσίων υπαλλήλων, που αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα τρίτο των δημοσίων δαπανών και να γίνεται ορθότερη διαχείριση των πόρων του δημόσιου τομέα. Παράλληλα, το ΔΝΤ συνιστά να δοθεί προτεραιότητα στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων στα συνταξιοδοτικά συστήματα, οι οποίες έχουν ήδη ξεκινήσει, αλλά θα ήταν σκόπιμο να εξαγγελθούν και πρόσθετες, όπως η αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης και η ευθυγράμμιση των δημόσιων και ιδιωτικών συνταξιοδοτικών ωφελημάτων. Το Υπουργείο Οικονομικών της Κύπρου, εναρμονιζόμενο με την νέα πραγματικότητα που επιβάλλουν οι διεθνείς οικονομικές συνθήκες, έχει αναθεωρήσει, προς τα κάτω, τις αρχικές του προβλέψεις για τις εξελίξεις στην Κυπριακή οικονομία. Όμως, σε κάθε περίπτωση, είναι περισσότερο αισιόδοξο από όλους τους διεθνείς οργανισμούς και προβλέπει ότι, τελικά, για το 2009 η Κύπρος θα παρουσιάσει θετικό πρόσημο στον ρυθμό ανάπτυξης που θα κυμανθεί από 1-2%, ο πληθωρισμός θα μειωθεί στο 1,0% ή περισσότερο, το δημοσιοοικονομικό έλλειμμα δεν θα ξεπεράσει το 2,5% του ΑΕΠ, η ανεργία θα σημειώσει άνοδο και ίσως υπερβεί το 5% και τέλος το δημοσιονομικό έλλειμμα θα διατηρηθεί σε επίπεδα κάτω του 49,0% του ΑΕΠ. Η γενικότερη ρευστότητα που επικρατεί στην παγκόσμια οικονομία δεν επιτρέπει ασφαλείς προβλέψεις και για τούτο άλλωστε υπάρχουν συνεχείς αναθεωρήσεις επί των προβλέψεων. Πάντως είναι βέβαιο ότι η Κυπριακή οικονομία θα επηρεασθεί περισσότερο από τις, αρχικές τουλάχιστον, προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών, παρά το γεγονός ότι κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους σημείωσε ρυθμό ανάπτυξης 1,6%. Για περίοδο Ιανουαρίου - Μαΐου 2009 υπάρχουν τα εξής ενδιαφέροντα στοιχεία, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2008: Πληθωρισμός (0,7%), Δημόσια Έσοδα (-11.7%), Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής (-9,5%), Αφίξεις Τουριστών (-8,9%), Ανεργία (3,7% - Άνεργοι: 15.158), Εξωγενής Ζήτηση Ακινήτων(- 78.0%). Οι ελληνοκυπριακές οικονομικές σχέσεις μετά την ένταξη της Κύπρου στην ΟΝΕ Η Ελλάδα και η Κύπρος είναι δύο χώρες που συνδέονται με ισχυρούς δεσμούς αίματος, μοιράζονται μια γεωστρατηγικής σημασίας περιοχή στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, με κοινούς αντιπάλους και φίλους. Η οικονομική ανάπτυξη των δύο χωρών σε σχέση με την ευρύτερη περιοχή, η σύγκλιση των οικονομικών συμφερόντων, η συμπληρωματικότητα των οικονομιών τους σε συνδυασμό με την οικονομική σταθερότητα που τις διακρίνει αποτυπώνεται με σαφήνεια στους τομείς του διμερούς εμπορίου, των επενδύσεων και του τουρισμού. Όπως ήταν φυσικό, η τροχιά δυναμικής ανόδου των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων της Ελλάδας και της Κύπρου συνεχίσθηκε και με την είσοδο της μεγαλονήσου στην ευρωζώνη το 2008, αποτυπώνοντας με τον ιδανικότερο τρόπο τις εξαιρετικές σχέσεις των δύο χωρών σε εθνικό και πολιτικό επίπεδο. Η Ελλάδα λειτουργεί ως πύλη εισόδου των επιχειρήσεων της Κύπρου προς τις χώρες της ΕΕ και της Ανατολικής Ευρώπης, ενώ και οι Ελληνικές επιχειρήσεις μέσω της Κύπρου επεκτείνονται στη Ν.Α. Μεσόγειο, διευρύνοντας, με αυτό τον τρόπο, τις ευκαιρίες επιχειρηματικής πρόσβασης στις αγορές της Μέσης Ανατολής, καθώς και στις πέραν αυτής αραβικές αγορές. Το γεγονός της ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ, τον Μάιο του 2004, - για το οποίο συνέβαλε αποφασιστικά η ελληνική κυβέρνηση - διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των οικονομικών σχέσεων Ελλάδας- Κύπρου, καθώς έδωσε μεγαλύτερη ώθηση στις επιχειρηματικές σχέσεις των δύο χωρών. Η ένταξη της Κύπρου στην ΟΝΕ και η είσοδος του ευρώ στην οικονομική της ζωή, τον Ιανουάριο του 2008, θα λειτουργήσει ως μοχλός μεγαλύτερης ανάπτυξης των οικονομικών σχέσεων οδηγώντας στη πλήρη ενοποίηση του οικονομικού χώρου των δύο χωρών. Στη συνέχεια θα αναλύσουμε τα οικονομικά στοιχεία που συνηγορούν στο ανωτέρω συμπέρασμα. Το εύρος των διμερών εμπορικών συναλλαγών αναπτύχθηκε δυναμικά το 2008 και ανήλθε στα 1,45 δις ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 9,4 έναντι του 2007 (1,325 δις ευρώ). Με βάση τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας Κύπρου η Ελλάδα συνέχισε να είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής προϊόντων της Κύπρου και το 2008 καθώς οι εξαγωγές της έφθασαν τα 1,23 δις Ευρώ, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 10,9% σε σχέση με τις εξαγωγές της προς τη Κύπρο το 2007 (1,11 δις. ευρώ). Σχετικά με τις Κυπριακές εξαγωγές προς την Ελλάδα το 2008, σημειώνουμε ότι ανήλθαν στα 218,5 εκατ. ευρώ, καταγράφοντας μικρή αύξηση της τάξης του 1,8% σε σχέση με το 2007 (214,7 εκατ. ευρώ). Η Κυπριακή αγορά, σύμφωνα με τα ανωτέρω στοιχεία, κατέχει την τρίτη θέση, από πλευράς σπουδαιότητας, για τα ελληνικά προϊόντα, μετά τις αγορές της Γερμανίας και της Ιταλίας. Το έλλειμμα του διμερούς εμπορικού ισοζυγίου για την Κύπρο, το 2007 διευρύνθηκε κατά 13,1% και έφθασε τα 1.013,9 εκατ. ευρώ., σε σύγκριση με το έλλειμμα του 2007 (€ 896,1 εκατ.). Οι εξαγωγές προς την Ελληνική αγορά κάλυψαν, κατά το 2008, το 18,7% του συνόλου των Κυπριακών εξαγωγών έναντι του 19,8% το 2007, και το 37,6% του συνόλου των Κυπριακών εξαγωγών σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έναντι του 35,4% το 2007. Οι εισαγωγές της Κύπρου από την Ελλάδα παρά την σημειωθείσα αύξηση, μείωσαν το μερίδιό τους επί του συνόλου από 17,5%, σε 16,8% το 2008. Παράλληλα οι εισαγωγές από την Ελλάδα κάλυψαν, το 2008 το 25,1% των Κυπριακών εισαγωγών από χώρες της ΕΕ έναντι 25,6% το 2007. Πίνακας 7: Διμερές Εμπόριο Κύπρου - Ελλάδος (εκατ. €) Έτος Εξαγωγές Εισαγωγές Εμπορικό Ισοζύγιο Όγκος Εμπορίου Αξία %Δ Αξία %Δ Αξία %Δ Αξία %Δ 1 2 3=1-2 4=1+2 2003 74,8 470,8 -396,0 545,5 2004 110,4 48,4 689,0 47,0 -579,0 46,8 800,0 46,6 2005 139,3 26,2 861,5 25,0 -722,1 24,7 1.000,9 25,1 2006 146,2 4,9 951,6 10,4 -805,4 11,5 1.097,8 9,6 2007 214,7 46,8 1.110,8 16,7 -896,1 11,2 1.325,5 20,74 2008 218,5 1,8 1.232,4 10,9 -1.013,9 13,1 1.450.9 9,4 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου Διάγραμμα 2: Διμερές εμπόριο Ελλάδας - Κύπρου Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου Είναι γεγονός ότι η Κυπριακή αγορά είναι προσανατολισμένη σε μεγάλο βαθμό, προς ένα ευρύ φάσμα των εξαγομένων ελληνικών προϊόντων. Διαπιστώνεται ωστόσο, ότι οι Ελληνικές εξαγωγές στην Κύπρο συγκεντρώνονται μόνο σε λίγες κατηγορίες. Έτσι, το 2008, αν και εισήχθησαν στην Κύπρο 97 κατηγορίες ελληνικών προϊόντων, το 76,4 % των Ελληνικών εξαγωγών στην Κύπρο προήλθε από, μόλις, 19 κατηγορίες. Η σύνθεση των Ελληνικών εξαγωγών στην Κύπρο, αποτελείται από προϊόντα και παράγωγα πετρελαίου (19,1%), ενδύματα (7,8%), ηλεκτρικές συσκευές (6,9%), μηχανήματα (6,1%), χυτοσίδηρο (4,1%), φαρμακευτικά (4,1%), αλκοολούχα ποτά (3,5%), πλαστικά (2,9%), κλπ. Πίνακας 8: Συγκέντρωση Ελληνικών Εξαγωγών στην Κύπρο ΔΚ Κατηγορίες Προϊόντων Αξία % 27 Πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου 245,4 19,1 61-62 Ενδύματα 96,1 7,8 85 Ηλεκτρικές συσκευές εικόνας & ήχου 84,9 6,9 84 Μηχανές, αντιδραστήρες, λέβητες 75,4 6,1 30 Φαρμακευτικά προϊόντα 51,1 4,1 72 Χυτοσίδηρος, σίδηρος και χάλυβας 50,2 4,1 22 Ποτά (αλκοολούχα και μη) 43,2 3,5 39 Πλαστικές ύλες και τεχνουργήματα 35,2 2,9 33 Αιθέρια έλαια 33,2 2,7 21 Διάφορα παρασκευάσματα διατροφής 31,6 2,6 49 Προϊόντα εκδοτικών οίκων 30,2 2,5 19 Δημητριακά και προϊόντα τους 30,1 2,4 87 Οχήματα και μέρη αυτών 26,8 2,2 34 Σαπούνια, παρασκευάσματα για πλύσιμο 26,4 2,1 76 Αλουμίνιο και τεχνουργήματα 22,2 1,8 94 Έπιπλα 21,4 1,7 64 Είδη υπόδησης 19,1 1,5 68 Δομικά υλικά 15,3 1,2 04 Γαλακτοκομικά 14,9 1,2 Σύνολο εισαγωγών από Ελλάδα (σε εκατ. ευρώ) 1.232,4 100 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου Τα Ελληνικά προϊόντα που κατέχουν δεσπόζουσα θέση στο σύνολο των Κυπριακών εισαγωγών για το 2007 είναι: για άλλη μια φορά τα προϊόντα των εκδοτικών οίκων (περιοδικά, εφημερίδες, βιβλία σε ποσοστό 61,1%), τα απορρυπαντικά και είδη καθαρισμού (52%), τα διάφορα παρασκευάσματα διατροφής (41,4%), τα παρασκευάσματα δημητριακών-αλεύρων και ειδών ζαχαροπλαστικής (41,1%), τα έτοιμα ενδύματα εκτός πλεκτών (40,2%), το αλουμίνιο και τα προϊόντα αυτού (29,1), τα φαρμακευτικά (26,2%), τα πλεκτά (25,9%), ηλεκτρικές συσκευές εικόνας και ήχου (18,9%), τα πλαστικά είδη (17,8%), το πετρέλαιο και τα προϊόντα αυτού (16,8%), ο σίδηρος και τα προϊόντα (16,1%), ο μηχανολογικός εξοπλισμός (12,%), τα αιθέρια έλαια (10%). Πίνακας 9: Ελληνικά προϊόντα με δεσπόζουσα θέση στις Κυπριακές εισαγωγές ΔΚ Κατηγορίες Προϊόντων Σύνολο Εισαγωγών Εισαγωγές από Ελλάδα Εισαγωγές από Ελλάδα/ Σύνολο εισαγωγών % Γενικό Σύνολο (σε εκατ. ευρώ) 7.349,0 1.232,4 16,7 49 Προϊόντα εκδοτικών οίκων 49,4 30,2 61,1 34 Σαπούνια – παρασκευάσματα για πλύσιμο 50,7 26,4 52,0 21 Διάφορα παρασκευάσματα διατροφής 76,2 31,6 41,4 19 Παρασκευάσματα δημητριακών - αλεύρων 73,1 30,1 41,1 62 Ενδύματα εκτός πλεκτών 164,9 66,4 40,2 76 Αλουμίνιο και τεχνουργήματα 75,7 22,1 29,1 30 Φαρμακευτικά προϊόντα 194,0 51,0 26,2 61 Ενδύματα πλεκτά 114,1 29,6 25,9 85 Ηλεκτρικές συσκευές εικόνας και ήχου 448,0 84,9 18,9 39 Πλαστικές ύλες και τεχνουργήματα 196,9 35,1 17,8 27 Πετρέλαιο και προϊόντα αυτού 1.452,6 245,3 16,8 72 Χυτοσίδηρος, σίδηρος και χάλυβας 310,4 50,1 16,1 84 Μηχανές, αντιδραστήρες, λέβητες 625,3 75,4 12,0 33 Αιθέρια έλαια 114,0 11,5 10,0 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου Το 2008, οι Κυπριακές εξαγωγές στην Ελλάδα σε σχέση με το 2007 αυξήθηκαν κατά 1,7% φθάνοντας στα € 218,6 εκατ. Η Ελλάδα κατέλαβε την πρώτη θέση μεταξύ των πελατών της Κύπρου, απορροφώντας το 18,7% των Κυπριακών εξαγωγών, με δεύτερη την Μ. Βρετανία (10,2) %. Δώδεκα κατηγορίες προϊόντων καλύπτουν το 80,9 % του συνόλου των Κυπριακών εξαγωγών προς την Ελλάδα. Οι κυριότερες εξ αυτών είναι: οπτικο-ακουστικός εξοπλισμός και ιατρο-χειρουργικά (40,9%), σίδηρος και προϊόντα του (8,8%), φαρμακευτικά (7,3%), φρέσκα λαχανικά (5,6%), ηλεκτρικές μηχανές-συσκευές εικόνας και ήχου (4,1%), μηχανολογικός εξοπλισμός (3,3%)κλπ. Πίνακας 10: Συγκέντρωση Κυπριακών Εξαγωγών στην Ελλάδα ΔΚ Κατηγορίες Προϊόντων Αξία % Γενικό Σύνολο (σε εκατ. € ) 218,6 100 90 Οπτικ/κός εξοπλισμός, ιατροχειρουργικά 89,4 40,9 72 Χυτοσίδηρος, σίδηρος και χάλυβας 19,2 8,8 30 Φαρμακευτικά προϊόντα 16,0 7,3 07 Λαχανικά 12,2 5,6 85 Ηλεκτρικές συσκευές εικόνας & ήχου 9,0 4,1 84 Μηχανολογικός εξοπλισμός 7,3 3,3 02 Κρέας και υποπροϊόντα του 5,1 2,3 24 Καπνός και Προϊόντα Καπνού 3,9 1,8 61 Πλεκτά 3,9 1,8 49 Προϊόντα εκδοτικών οίκων 3,8 1,7 94 Έπιπλα, είδη κλινόστρωσης κλπ 3,8 1,7 76 Αλουμίνιο και τεχνουργήματα 3,2 1,5 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου Τέλος, τα Κυπριακά εξαγόμενα προϊόντα με δεσπόζουσα θέση στην Ελληνική αγορά είναι τα προϊόντα των εκδοτικών οίκων (κυρίως επιστροφές ελληνικών εφημερίδων και περιοδικών με ποσοστό 90,2%), ο οπτικοακουστικός εξοπλισμός (κυρίως γυαλιά) και τα ιατρο-χειρουργικά προϊόντα και αναλώσιμα (86,3%), ο σίδηρος και τα υποπροϊόντα του κυρίως το σκράπ (88%), τα ενδύματα εκτός πλεκτών (41,7%), τα έπιπλα (37,2%), τα ζώντα ζώα (33,3%), τα λαχανικά (21,2%) κλπ. Πίνακας 11: Κυπριακά προϊόντα με δεσπόζουσα θέση στις εξαγωγές σε Ελλάδα ΔΚ Κατηγορίες Προϊόντων (σε εκατ. €) Σύνολο Εξαγωγών Εξαγωγές σε Ελλάδα Εξαγωγές σε Ελλάδα/ Σύνολο εξαγωγών % Γενικό Σύνολο 1.167,3 218,5 18,7 49 Προϊόντα εκδοτικών οίκων 4,1 3,7 90,2 90 Οπτικοακουστικός εξοπλισμός 103,4 89,3 86,3 72 Χυτοσίδηρος, σίδηρος και χάλυβας 21,8 19,2 88,0 62 Ενδύματα εκτός πλεκτών 6,7 2,8 41,7 94 Έπιπλα 10,2 3,8 37,2 01 Ζώα Ζωντανά 0,9 0,3 33,3 07 Λαχανικά 57,0 12,2 21,2 48 Χαρτί και χάρτινη ύλη 6,0 1,1 18,3 84 Μηχανές, λέβητες ,συσκευές 51,3 7,3 14,2 85 Ηλεκτρικές συσκευές εικόνας - ήχου 85,4 9,0 10.5 39 Πλαστικές ύλες και τεχνουργήματα 8,7 0,9 10,3 30 Φαρμακευτικά προϊόντα 155,1 16,0 10,3 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου Με βάση την ετήσια έκθεση του Ευρώ-Μεσογειακού Δικτύου Φορέων Προώθησης Επενδύσεων (ΑΝΙΜΑ), η προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων προς τις Μεσογειακές χώρες μειώθηκε στο 2008 κατά 35% και οι συνολικές άμεσες επενδύσεις που έγιναν στις 13 χώρες που παρακολουθεί ο οργανισμός, ανήλθαν στα 40 δις ευρώ. Η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων στην Κύπρο είναι πολύ χαμηλή σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Μεσογείου. Ειδικότερα για το 2008 η Κύπρος κατέλαβε την 8η θέση, προσελκύοντας 18 συνολικά έργα (projects) από ξένες άμεσες επενδύσεις. Την πρώτη θέση καταλαμβάνει η Τουρκία με 195 έργα, τη δεύτερη η Αλγερία με 102 έργα και την τρίτη θέση η Τυνησία με 100 έργα. Τα στοιχεία του Κυπριακού Οργανισμού Προσέλκυσης Επενδύσεων (CIPA) δείχνουν ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις στη Κύπρο για το 2008 ανήλθαν στα 1.262,3 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση 20,5% έναντι του προηγούμενου έτους. Η σχετική πτώση των επενδύσεων αποδίδεται κυρίως στη μείωση των επενδύσεων στον κτηματομεσιτικό κλάδο η οποία οφείλεται στην διεθνή οικονομική κρίση του 2008. Οι μεγαλύτερες άμεσες ξένες επενδύσεις του 2008 ήσαν οι εξής: · Ανακατασκευή του λιμένα Λάρνακας και κατασκευή μαρίνας από την εταιρεία The Zenon Consortium, με την μέθοδο DBFO. · Κατασκευή μαρίνας στην Πάφο με την μέθοδο BOT, από την J&P και ελληνικές εταιρείες AVAX και ATHINA. · Κατασκευή μαρίνας στη Λεμεσό με την μέθοδο BOT. Στο έργο συμμετέχουν με συνολικό ποσοστό 31% οι εταιρείες J&P - AVAX – ATHINA. · Κατασκευή μονάδας αφαλάτωσης στην επαρχία Αμμοχώστου με την μέθοδο ΒΟΤ και συμμετοχή κατά 60% δύο εταιρειών από το Ισραήλ. · Κατασκευή γηπέδου γκολφ στην Πάφο από την εταιρεία Dolphin Capital Partners (Ηνωμένο Βασίλειο). · Κατασκευή μεγάλου συγκροτήματος πολυτελών εξοχικών κατοικιών στην επαρχία Πάφου από την εταιρεία Dolphin Capital Partners και την Κυπριακή εταιρεία Aristo Developers. · Αγορά του 50,1% των μετοχών των ασφαλιστικών εταιρειών Λαϊκή Ασφαλιστική και Λαϊκή Cyprialife από την Γαλλική εταιρεία CNP Assurances. · Αγορά από το Ελληνικό Θεραπευτήριο «ΥΓΕΙΑ» του ομίλου MIG, μαιευτικής κλινικής στην Πάφο. · Ίδρυση θυγατρικής ασφαλιστικής από την εταιρεία Lloyds TSB (Ην. Βασίλειο), στην Λεμεσό · Έναρξη εργασιών της Ελληνικής EUROBANK. Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου, οι ελληνικές άμεσες επενδύσεις στην Κύπρο, οι κυριότερες των οποίων αναφέρθηκαν παραπάνω, το 2008 παρουσίασαν μείωση σε σχέση με το προηγούμενο έτος (κατά 44,3%) και ανήλθαν στα € 140 εκατ. Σε γενικές γραμμές, μεγαλύτερη συγκέντρωση των Ελληνικών κεφαλαίων παρατηρείται στους τομείς: των ενδιάμεσων χρηματοοικονομικών οργανισμών, του τομέα των υπηρεσιών υγείας και εκπαίδευσης και στη μεταποίηση. Η μεγαλύτερη ελληνική επένδυση των τελευταίων ετών στην Κύπρο έγινε στο τέλος του 2002, όταν ο Όμιλος ΕΛΠΕ εξαγόρασε το τμήμα διανομής καυσίμων της British Petroleum (BP) στην Κύπρο και δημιούργησε την HELLENIC PETROLEUM CYPRUS Ltd. Πίνακας 12: Ελληνικέ επενδύσεις στη Κύπρο κατά Τομέα (σε εκατ. ευρώ) Τομείς 2003 2004 2005 2006 Αξία % Αξία % Αξία % Αξία % Γεωργία και αλιεία 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Ορυχεία και λατομεία 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Μεταποίηση -0,34 - 0,0 0,0 17,94 - 4,44 2,0 Ηλεκτρισμός, αέριο & νερό 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Κατασκευές 0,0 0,0 0,0 0,0 0,34 - 0,0 0,0 Εμπόριο και επισκευές 20,50 12,0 9,05 23,2 13,15 - -0,51 - Ξενοδοχεία και εστιατόρια 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Μεταφορές και επικοινωνίες 107,30 62,8 11,27 28,8 -11,61 - -12,98 - Ενδιάμεσοι Χρηματ/κοί οργανισμοί 8,03 4,7 12,81 32,8 -3,58 0,0 151,38 65,8 Διαχείριση Ακίνητης Περιουσίας 18,11 10,6 0,68 1,7 2,22 - -2,05 - Άλλες υπηρεσίες 16,91 9,9 5,29 13,5 -2,90 - 73,98 32,2 Δεν έχει κατανεμηθεί 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Σύνολο 170,51 100,0 39,10 100,0 15,56 100,0 214,26 100,0 Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Κύπρου Το 2008 οι εισροές κεφαλαίων από την Ελλάδα, για άμεσες επενδύσεις στη Κύπρο αντιστοιχούν στο 11,0% των συνολικών άμεσων ξένων επενδύσεων. Κατά την τελευταία επταετία οι συνολικές Ελληνικές επενδύσεις στην Κύπρο υπερέβησαν το 1 δις ευρώ, πράγμα που αποδεικνύει το ενδιαφέρον των Ελληνικών επιχειρήσεων για επέκταση των δραστηριοτήτων τους στην Κύπρο. Οι Κυπριακές Επενδύσεις στην Ελλάδα το 2008 ανήλθαν στα 150 εκατ. Ευρώ και σημείωσαν αύξηση 61,1% έναντι του 2007. Παραδοσιακά το μεγαλύτερο ποσοστό των άμεσων Κυπριακών επενδύσεων κατευθύνεται στους τομείς τραπεζών, κατασκευών και μεταφορών/επικοινωνιών. Στην περίοδο 2002-2008 οι Κυπριακές άμεσες επενδύσεις στην Ελλάδα πλησίασαν το 1,5 δις ευρώ και ήσαν ιδιαίτερα αυξημένες στην περίοδο 2006/07, όταν η Κύπρος προετοιμαζόταν για την ένταξή της στην ζώνη του ευρώ. Πίνακας 13: Κυπριακές Επενδύσεις στην Ελλάδα κατά τομέα (σε εκατ. €) Τομείς 2003 2004 2005 2006 Αξία % Αξία % Αξία % Αξία % Γεωργία και αλιεία 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Ορυχεία και λατομεία 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Μεταποίηση 6,49 4,6 0,17 0,0 27,67 17,3 0,0 0,0 Ηλεκτρισμός, φυσικό αέριο & νερό 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Κατασκευές 31,09 22,2 118,57 45,2 85,77 53,7 115,67 34,5 Εμπόριο και επισκευές 3,58 2,5 0,51 0,2 8,88 5,6 13,15 3,9 Ξενοδοχεία και εστιατόρια 27,33 19,5 10,59 4,0 12,47 7,8 2,90 0,9 Μεταφορές και επικοινωνίες 10,76 7,7 5,29 2,0 1,53 0,9 5,98 1,8 Ενδιάμεσοι Χρηματ/κοί οργανισμοί 50,91 36,4 98,92 37,6 -32,29 - 150,35 44,9 Διαχείριση ακίνητης Περιουσίας 9,05 6,5 28,19 10,7 23,06 14,4 46,98 14,0 Άλλες υπηρεσίες 0,51 0,6 0,51 0,2 0,51 0,3 0,17 0,0 Δεν έχει κατανεμηθεί 0,0 0,0 0,17 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Σύνολο 139,72 100,0 263,12 100,0 127,60 100,0 335,20 100,0 Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Κύπρου Διάγραμμα 3: ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Κύπρου Συμπεράσματα Όπως προκύπτει από την παραπάνω ανάλυση, η κυπριακή οικονομία εισήλθε σε ένα καινούριο οικονομικό περιβάλλον, με ευοίωνες προοπτικές για το μέλλον της μέσα σε αυτό. Παρά τις αντιξοότητες της παγκόσμιας οικονομικής συγκυρίας, έτσι όπως αυτή εξελίσσεται μέσα στη δίνη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, και το σοκ της αλλαγής του νομίσματος, η κυπριακή οικονομία φαίνεται να έχει ισχυρές αντοχές. Την αίσθηση αυτή επιβεβαιώνουν τόσο οι θετικές κρίσεις των διεθνών οικονομικών οργανισμών (ΔΝΤ, ΕΕ, Παγκόσμια Τράπεζα), όσο και των ανεξάρτητων ιδιωτικών οργανισμών αξιολόγησης (Moody’s, Standard & Poor, Fitch). Επομένως, παρά τη φυσιολογική και αιτιολογημένη πτώση που παρουσιάζουν ορισμένοι δείκτες της κυπριακής οικονομίας, φαίνεται ότι η δυναμικότητά της και οι αντοχές της βρίσκονται σε πολύ καλύτερο επίπεδο από αρκετές χώρες - μέλη της Ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Όσον αφορά τις ελληνοκυπριακές συναλλαγές, η τάση που διαφαίνεται στον τομέα των επενδύσεων είναι σαφώς θετική, ως συνέπεια της διαρκούς ενδυνάμωσης των επιχειρηματικών σχέσεων των δύο χωρών, της σύναψης στρατηγικών συμμαχιών και της ανάληψης κοινών πρωτοβουλιών σε τρίτες χώρες. Επομένως, αναμένεται η περαιτέρω αύξηση των Κυπριακών επενδύσεων στην Ελλάδα αλλά και των Ελληνικών στην Κύπρο, ιδιαίτερα τώρα που είναι γεγονός η εναρμόνιση της Κυπριακής οικονομίας με το κοινοτικό κεκτημένο και η είσοδό της στην Ευρωζώνη. Οι δύο χώρες, από την 1η Ιανουαρίου 2008 βρίσκονται στον ίδιο ενιαίο οικονομικό χώρο και χρησιμοποιώντας στις συναλλαγές τους το ίδιο νόμισμα, δημιουργούν έναν οικονομικό άξονα, ο οποίος αναμένεται να δώσει νέα διάσταση στις οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών. Ο στρατηγικός στόχος στο δίπολο Ελλάδας – Κύπρου οφείλει πλέον να υπερβαίνει τον ορίζοντα του διμερούς εμπορίου και να επικεντρωθεί στην περαιτέρω ενθάρρυνση των Ελληνικών εταιρειών να διεισδύσουν στον πυρήνα και το πλέγμα της διαρθρωτικής παραγωγικής βάσης της Κυπριακής οικονομίας και σε συνεργασία με Κυπριακές εταιρείες να κατοχυρώσουν το ειδικό βάρος του περιφερειακού τους ρόλου στις αγορές της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Αντίστοιχα, οι Κυπριακές εταιρείες χρησιμοποιώντας ως εφαλτήριο τον οικείο και φιλικό προς αυτές ελληνικό οικονομικό χώρο, έχουν τη δυνατότητα να επεκταθούν με καλύτερους όρους, στη μεγάλη ευρωπαϊκή αγορά. Επομένως η αριστοποίηση των ήδη πολύ καλών ελληνοκυπριακών οικονομικών σχέσεων μπορεί να αποφέρει σημαντικά ευεργετήματα προς όφελος και των δύο χωρών. Βιβλιογραφία Εαρινή έκθεση προβλέψεων της Κομισιόν για το 2009. Ετήσια έκθεση 2008 για την Κυπριακή οικονομία, 2009, Γραφείο Οικονομικών και εμπορικών υποθέσεων της Πρεσβείας της Ελλάδας στην Κύπρο, Λευκωσία Ιούλιος 2009. Ετήσια έκθεση του Ευρώ-Μεσογειακού Δικτύου Φορέων Προώθησης Επενδύσεων(ΑΝΙΜΑ), 2008. Θανασάς, Η., 2009, «Κυπριακή οικονομία-Διμερείς Οικονομικές σχέσεις Ελλάδος –Κύπρου», Πρεσβεία της Ελλάδος στην Κύπρο, Γραφείο οικονομικών και εμπορικών υποθέσεων. Οικονομικό Δελτίο, Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, Ιούνιος 2009. Ορφανίδης Αθανάσιος, «Ετήσια Έκθεση του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου για το 2008», ΚΤΚ, Λευκωσία 5/5/2009 Orphanides, A., 2008, "Preparing for the euro - perspectives from the monetary policy strategy in Cyprus", in K. Liebscher, J. Christl, P. Mooslechner and D. Ritzberger- Grünwald (eds) Currency and Competitiveness in Europe, Cheltenham: Edward Elgar. Ορφανίδης, Α., 2009, «Προβληματισμοί για τη διεθνή οικονομική κρίση και την κυπριακή Οικονομία», ομιλία του Διοικητή της Κ.Τ.Κ., στα πλαίσια της δημόσιας συζήτησης με θέμα: «Η ΔιεθνήςΟικονομική Κρίση και οι Επιπτώσεις της στην Κυπριακή Οικονομία» που διοργανώθηκε από το ΤΕΠΑΚ και τον ΟΠΕΚ, Λεμεσός 10/3/2009. Pantelidis, N.A.,1998, “Strategy of Greece's inclusion to the European Monetary Union”, A Candidate of Science in Economy Dissertation in World Economy and International Economy Relations – 08.05.01 – World economy and International economic relations, Institute of international relations of Taras Shevchenko Kyiv University. Kyiv, 1998. Syrichas, G., 2008, “Monetary Policy Strategy And The Euro: Lessons from Cyprus”, Working Paper Series, Central bank of Cyprus, October 2008

Κυριακή 8 Νοεμβρίου 2009

Σκέψεις για τη συνδιάσκεψη της Κοπενχάγης για το Περιβάλλον.


- Όσο ζούμε φυλακισμένοι στις τσιμεντόφραχτες πόλεις μας, μέσα σε διαμερίσματα - κλουβιά,

- όσο μαθαίνουμε για τον ερχομό της άνοιξης μονάχα από το ημερολόγιο και όχι από τα χρώματα των αγρών, το κελάηδισμα των πουλιών και τη μυρουδιά του αέρα,

- όσο χρησιμοποιούμε το αυτοκίντό μας σαν να ήταν αναπηρικό αμαξίδιο, ανήμποροι να πάμε οπουδήποτε χωρίς αυτό,

- όσο καταπνίγουμε την πλήξη μας στον υπερκαταναλωτισμό, αγοράζοντας άχρηστα προϊόντα προσδοκόντας μια στιγμιαία έστω, αίσθηση ικανοποίησης......

.......τόσο το περιβάλλον θα συνεχίσει να καταστρέφεται και καμιά Συνδιάσκεψη δεν πρόκειται να το σώσει, γιατί κι αυτή μέσα σε ένα τσιμεντένιο κλουβί θα πραγματοποιηθεί, από χλιδάτους και ματαιόδοξους ανθρώπους, που θα τους περιμένει, όταν τελειώσουν, ένα μεγάλου κυβισμού πολυτελές αυτοκίνητο για να τους πάει σπίτι τους..... Πρέπει να αλλάξουμε ζωή, για να αλλάξει η ζωή μας!

Τρίτη 20 Οκτωβρίου 2009

Πρώτη φορά μπαμπάς!

 


Οι ώρες, τα λεπτά, τα δευτερόλεπτα περνούσαν βασανιστικά στην αίθουσα αναμονής της μαιευτικής κλινικής...
Η ανησυχία μου ήταν κάτι περισσότερο από έκδηλη...
Πότε βημάτιζα νευρικά στον διάδρομο, πότε καθόμουν στον καναπέ και άκουγα τους άλλους να συζητούν, χωρίς όμως να καταλαβαίνω τι λένε, ενώ κουνούσα τα πόδια μου νευρικά, λες και είχα καταπιεί σεισμό...
Αν και μας ενημέρωναν ότι όλα εξελίσσονταν εντάξει, παρ' όλα αυτά, όσο πλησίαζε η Στιγμή, η αγωνία κορυφωνόταν!
Όλα τα τεστ ψυχραιμίας που είχα κάνει τις προηγούμενες μέρες, βγήκαν όλα άχρηστα...
Και είχα κι από πάνω, μέσα στην αναστάτωσή μου, τα τηλεφωνήματα των συγγενών και των φίλων, που έπαιρναν για να μάθουν τι έγινε...
Κατά τη διάρκεια ενός τέτοιου τηλεφωνήματος έγινε η ωραιότερη συνάντηση που μου είχε συμβεί ποτέ, που άλλαξε ριζικά το νόημα της ζωής μου!
Η πόρτα άνοιξε και βγήκε η νοσοκόμα κρατώντας στην αγκαλιά της το ομορφότερο πλασματάκι του κόσμου!
Παρέλυσα! Το τηλέφωνο μου έπεσε από τα χέρια κι έγινε χίλια κομμάτια...
Μια κραυγή χαράς και έκπληξης μαζί, βγήκε ασυναίσθητα από μέσα μου και αντιλάλησε στην αίθουσα!
- Που είναι ο πατέρας; ρώτησε η νοσοκόμα, κι όταν βρέθηκα δίπλα της με ένα σάλτο, μου είπε: "Ορίστε η κόρη σας κύριε Παντελίδη, να σας ζήσει", και μου έδωσε να κρατήσω στα χέρια μου ένα εύθραυστο, γλυκούτσικο, ξανθούλικο, γαλανομάτικο μωράκι, τυλιγμένο σε μια κίτρινη κουβερτούλα!
Η κόρη μου! Το μωρό μου! Η ουσία και το νόημα της ζωής μου! Κρατούσα στα χέρια μου τη συνέχιση της γενιάς μου! Ένιωσα να διαπερνά το είναι μου η δικαίωση όλων των προγόνων μου, που μαζί με μένα εναποθέταμε σ' αυτό το πλασματάκι όλες τις ελπίδες μας...
Ακόμη απορώ πως δεν κατέρρευσα τότε, από όλη αυτή τη συναισθηματική φόρτιση...
Είναι όμως ένα βίωμα που δεν μπορεί να το καταλάβει κάποιος, αν δε το ζήσει... Κι εγώ το βίωσα στον υπέρτατο βαθμό! Το ημερολόγιο έγραφε 20 του Οκτώβρη του 2009...
Ας είσαι καλά κοριτσάκι μου, τυχερή και γερή, να προκόβεις και να σκορπάς παντού χαρά με το πέρασμά σου, κι εγώ θα στηρίζω με όλη μου την ψυχή τις επιλογές σου, και θα σε καμαρώνω βλέποντάς σε να προοδεύεις! Χρόνια σου πολλά!



Τετάρτη 23 Σεπτεμβρίου 2009

Cafe "Maximal" - Διηγήματα

Στο σύνδεσμο που ακολουθεί μπορείτε να βρείτε το πρώτο μου λογοτεχνικό βιβλίο σε μορφή pdf, με ιστορίες από τη ζωή μου στην Ουκρανία.

Το Café “Maximal” αποτελεί την πρώτη μου λογοτεχνική απόπειρα και πηγάζει από την επιτακτική ανάγκη που ένιωσα να συγκεντρώσω και να καταγράψω μνήμες και βιώματα εκείνης της εποχής, πριν χαθούν οριστικά μέσα στη λήθη του ανελέητου χρόνου, που με μανία πασχίζει να τα ξεθωριάσει
Είναι μια συλλογή ομόκεντρων διηγημάτων, που με κοινό σημείο αναφοράς το ελληνικό καφεστιατόριο “Maximal”, προσπαθεί να περιγράψει τη ζωή και τους ανθρώπους στο Κίεβο, να επικεντρώσει στην προσωπικότητα ορισμένων θαμώνων του “Maximal” και να διασώσει από τη λήθη μερικές μαγικές στιγμές που έζησα με την παρέα μου.
Από αυτή την άποψη, το Café “Maximal” έχει ταυτόχρονα αυτοβιογραφικό, λαογραφικό και ηθογραφικό χαρακτήρα. Είναι γραμμένο σε γλώσσα απλή, χειμαρρώδη και με μεγάλες δόσεις έξυπνου χιούμορ και αυτοσαρκασμού.
Όλα αυτά τα στοιχεία κάνουν το βιβλίο να διαβάζεται ευχάριστα.

Παρασκευή 4 Σεπτεμβρίου 2009

Τι πρέπει να γνωρίζει ο πολίτης για τις θέσεις των κομμάτων, πριν πάει στην κάλπη.



Θα ήθελα να ξεκαθαρίσω εξαρχής ότι η ρίζα του πολιτικού προβλήματος στην Ελλάδα, βρίσκεται στην εφαρμογή του φαύλου, ολιγαρχικού, αναξιοκρατικού συστήματος του Κοινοβουλευτισμού, που κακώς συγχέεται με το ανυπέρβλητο πολίτευμα της Δημοκρατίας. Χονδρικά αναφέρω, ότι στη Δημοκρατία σε αντίθεση με το Κοινοβουλευτισμό, ισχύουν οι ακόλουθες βασικές αρχές:
α) Η Αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Αντίθετα στον Κοινοβουλευτισμό η νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική εξουσία διαπλέκονται και αλληλοεξαρτούνται.
β) Η Αρχή της ισηγορίας. Αντίθετα στον Κοινοβουλευτισμό – βοηθούντων των «εντεταλμένων» ΜΜΕ – κάποιες απόψεις υπερπροβάλλονται και κάποιες άλλες «θάβονται», με σκοπό τη στρεβλή και ελλιπή ενημέρωση των πολιτών.
γ) Η Αρχή της άμεσης συμμετοχής των πολιτών στη λήψη όλων των σημαντικών αποφάσεων. Αντίθετα στον Κοινοβουλευτισμό, αν και προβλέπεται από το Σύνταγμα η διεξαγωγή δημοψηφισμάτων (και η τεχνολογία πλέον, τα διευκολύνει), ουδέποτε διεξήχθησαν για κανένα θέμα!
δ) Τελευταία άφησα την Αρχή της κληρώσεως των πολιτικών αρχόντων. Στη Δημοκρατία όλοι οι πολίτες έχουν την ευκαιρία να κληρωθούν με τη σειρά τους σε όλα τα αξιώματα. Αντίθετα στον Κοινοβουλευτισμό, τα αξιώματα καταλαμβάνει - μέσω της δήθεν «δημοκρατικής» διαδικασίας των Εκλογών - μια πολύ συγκεκριμένη ελίτ, 4-5 οικογενειών μαζί με τα πειθήνια όργανά τους. Οι Εκλογές προάγουν τις πελατειακές σχέσεις, με σκοπό την παράδοση «λευκής επιταγής» στους σχεδόν ισόβιους επαγγελματίες πολιτικούς, για να αποφασίζουν και να διοικούν ανεξέλεγκτα, ερήμην των πολιτών.
Επομένως, η ριζική λύση του πολιτικού προβλήματός θα ήταν η κατάργηση του ολιγαρχικού Κοινοβουλευτισμού και η εφαρμογή ενός Δημοκρατικού Πολιτεύματος εμπνευσμένο από την Αρχαία Αθηναϊκή Δημοκρατία και προσαρμοσμένο στις σύγχρονες κοινωνικές συνθήκες!
Επειδή όμως δεν είναι εφικτή, σε άμεσο χρόνο τουλάχιστον, η εφαρμογή ενός τέτοιου Δημοκρατικού πολιτεύματος, καθώς απαιτείται η δημιουργία κάποιων απαραίτητων προϋποθέσεων - που δε θα αναλύσω τώρα, - ας δούμε τι μπορούμε να κάνουμε ως πολίτες σε αυτές τις Εκλογές.
Θα διατυπώσω ορισμένα βασικά ερωτήματα, που θα πρέπει να απαντήσουν οι όποιοι διεκδικητές της εξουσίας, ώστε οι πολίτες να μπορέσουν να κατανοήσουν τις προθέσεις τους και βάση αυτών να ψηφίσουν:

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
- Τραπεζικό σύστημα
Σκοπεύει η μέλλουσα κυβέρνηση να βάλει φραγμό στην ασυδοσία των Τραπεζών, να μετριάσει τα απαράδεκτα κέρδη τους και να προστατέψει τους πολίτες, τις επιχειρήσεις αλλά και ολόκληρη την οικονομία από τα αδηφάγα νύχια τους; Θα ορίσει - και πολύ περισσότερο - θα εφαρμόσει κανόνες που θα καταστήσουν τις τράπεζες μοχλό και όχι τροχοπέδη της Ανάπτυξης;
- Ασφαλιστικό
Θα εξορθολογήσει η νέα κυβέρνηση τη λειτουργία των ασφαλιστικών ταμείων διασφαλίζοντας την χρηστή διαχείρισή τους, βελτιώνοντας τις παροχές στους ασφαλισμένους και αξιοποιώντας τα κεφάλαιά τους προς όφελος των ταμείων και των ασφαλισμένων τους;
Θα ορίσει Κατώτερη Εθνική Σύνταξη σε όλους τους Έλληνες πολίτες που θα εξασφαλίζει ένα αξιοπρεπές επίπεδο ζωής σε όλους;
-Εκκλησιαστική περιουσία
Θα αξιοποιήσει η νέα κυβέρνηση τον αμύθητο εθνικό θησαυρό που έχει υπό την κατοχή της η Εκκλησία;
Θα καταγράψει την Εκκλησιαστική και μοναστηριακή περιουσία όπως καταγράφει λεπτομερώς τα περιουσιακά στοιχεία, (μέσω του Ε9), του κάθε Έλληνα πολίτη;
Θα τη φορολογήσει με τον ίδιο τρόπο που φορολογεί τον κάθε απλό πολίτη;
-Φορολογικό σύστημα
Θα δημιουργήσει η νέα κυβέρνηση αξιόπιστο φοροεισπρακτικό μηχανισμό, αξιοποιώντας και την νέα τεχνολογία, ώστε να μπορέσουν να μειωθούν οι φόροι των φτωχότερων, αλλά ταυτόχρονα να αυξηθούν τα έσοδα του Δημοσίου λόγω πάταξης της φοροδιαφυγής κυρίως των οικονομικά ισχυρών;
ΠΑΙΔΕΙΑ
Αντιλαμβάνεται η νέα κυβέρνηση ότι η Παιδεία είναι ίσως το σημαντικότερο συγκριτικό πλεονέκτημα που διαθέτει η χώρα, και λόγω της Νέας Εποχής με την παγκόσμια κυριαρχία της τεχνογνωσίας, αλλά και λόγω της ιστορικής, γεωφυσικής και δημογραφικής ιδιαιτερότητας της Ελλάδας;
Σκοπεύει να επενδύσει σοβαρά και με ολοκληρωμένο σχεδιασμό στην ανάπτυξη των υποσυστημάτων παιδείας, ως πρώτη εθνική προτεραιότητα;
ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ
Πως σκοπεύει η νέα κυβέρνηση να αξιολογήσει, να εκσυγχρονίσει, να αναδιατάξει και να αξιοποιήσει το ανθρώπινο δυναμικό και τις υλικοτεχνικές υποδομές του Δημοσίου τομέα, ώστε να έχουμε αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη Δημόσια Διοίκηση;
Θα θεσπίσει και θα εφαρμόσει αξιοκρατία στη Δημόσια Διοίκηση ξεκινώντας από τον ίδιο τον εαυτό της;
- Δικαιοσύνη
Θα διευρύνει το θεσμό των μεικτών ορκωτών δικαστηρίων ώστε να μετριασθεί η ασυδοσία των επαγγελματιών δικαστών και η διαπλοκή τους με τις άλλες μορφές εξουσίας;
Θα καταργήσει τη βουλευτική ασυλία σε σειρά ποινικών αδικημάτων που σήμερα μένουν ατιμώρητα;
Με ποια μέτρα θα αποκαταστήσει την ανύπαρκτη αίσθηση δικαίου στον απλό πολίτη;
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Τι σκοπεύει να κάνει η νέα κυβέρνηση για την ανάδειξη της πολιτισμικής μας κληρονομιάς, ώστε να διαφυλαχτούν οι εθνικοί μας θησαυροί και να αποτελέσουν όχι μόνο πηγή εθνικής υπερηφάνειας αλλά κεντρικό σημείο αναφοράς που θα σηματοδοτεί το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει η νεολαία μας;
- Αθλητισμός
Πως σκοπεύει η νέα κυβέρνηση να αντιμετωπίσει τις αθλιότητες που συμβαίνουν στο χώρο του αθλητισμού με το αδυσώπητο κυνήγι του κέρδους και τον ευτελισμό του αθλητικού ιδεώδους;
Πως θα καταφέρει να μετατρέψει τους φανατισμένους οπαδούς σε φίλαθλους και αθλητές;
ΥΓΕΙΑ
Αντιλαμβάνεται η νέα κυβέρνηση ότι η εξασφάλιση της καλής υγείας του ελληνικού λαού πέρα από την ανθρωπιστική της πλευρά, έχει σημαντικές θετικές επιπτώσεις και στην εξοικονόμιση πόρων και την αύξηση της παραγωγικότητας του έθνους;
Τι θα κάνει για την πρόληψη και πως θα αναδιοργανώσει το απαράδεκτο σύστημα περίθαλψης;
Πώς σκοπεύει να αντιμετωπίσει τα συμφέροντα των κυκλωμάτων (φαρμακοβιομηχανιών, γιατρών, προμηθευτών) που λυμαίνονται το χώρο της υγείας;
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Ποια μέτρα προτίθεται να λάβει η νέα κυβέρνηση για την διάσωση των εναπομείναντων δασών, τη μόλυνση της ατμόσφαιρας των εδαφών και των υδάτων, την αισθητική του αστικού περιβάλλοντος, την ποιότητα ζωής και την προστασία των φυσικών πόρων;
- Αειφόρος αγροτική ανάπτυξη
Ποια είναι τα σχέδια της νέας κυβέρνησης για την αποκέντρωση, τις υποδομές της υπαίθρου, την διασφάλιση των εθνικών αγροτικών προϊόντων μας, την αναζωογόνηση της επαρχίας και του αγροτικού πληθυσμού;
ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Ποια είναι η στρατηγική που θα ακολουθήσει η νέα κυβέρνηση σχετικά με τα άλυτα εθνικά μας θέματα;
Ποια στρατηγική διεθνών συμμαχιών θα ακολουθήσει στο διαρκώς μεταβαλλόμενο και θολό παγκόσμιο πολιτικοοικονομικό περιβάλλον;
……….

Ο κατάλογος των ερωτήσεων είναι ακόμη πολύ μακρύς! Και οι απαντήσεις που πρέπει να δοθούν από τους επίδοξους διεκδικητές της εξουσίας θα πρέπει να είναι συγκεκριμένες, επαρκώς τεκμηριωμένες, εφικτές και προπαντός να υπάρχει η πολιτική βούληση για να εφαρμοστούν. Αναρωτιέμαι, υπάρχει κάποιος σήμερα που να μπορεί να δώσει αξιόπιστες απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα;

Τετάρτη 17 Ιουνίου 2009

Το παράπονο του Πηνειού*

Αγαπητοί γείτονες, συγκάτοικοι Λαρισαίοι!

Εγώ, ο ζωοδότης και αργυροδίνης Πηνειός, ο πολυτραγουδισμένος ποταμός του Θεσσαλικού κάμπου, με τι διάθεση να σας δεχτώ φέτος στη γιορτή μου;

Θρηνώ για τα περήφανα δέντρα μου, που κείτονται κομμένα από ύπουλα πριόνια, που τα στείλανε άσπονδοι «φίλοι» μου, που δήθεν νοιάζονται για το καλό μου! Από το ξύλο τους φτιάξανε ιλουστρασιόν χαρτί, για να τυπώσουν πάνω του λευκώματα με τις ομορφιές μου… Τι υποκριτές!
Αλήθεια, όταν έχεις τέτοιους «φίλους», τι τους θέλεις τους εχθρούς;

Θλίβομαι για τα βρώμικα νερά μου, που σκοτώσανε κάθε ίχνος ζωής που υπήρχε μέσα τους! Μέσα μου ρέουν επικίνδυνα φυτοφάρμακα και σιχαμερά υγρά απόβλητα του δήθεν «πολιτισμού» σας, που αλόγιστα με ποτίζουν κάποιοι ασυνείδητοι.

Ντρέπομαι για τη ξεγυμνωμένη όχθη μου, για την κακοσμία που αναδύω και για τα λογής – λογής σκουπίδια που επιπλέουν πάνω μου!

Ανησυχώ για τα αηδόνια και τα άλλα πουλιά που κατοικούν στις όχθες μου. Τα ακούω να κελαηδούν θλιμμένα, μοιρολογώντας για την κατάντια μου!

Τρέμω για το μέλλον μου και για τα αλόγιστα σχέδια «κάποιων», που θέλουν να με εκμεταλλευτούν βάναυσα για να ικανοποιήσουν τις ματαιοδοξίες τους! Άκουσα πως θέλουν να τσιμεντοστρώσουν την ήδη κακοποιημένη αριστερή όχθη μου, και να στήσουν παντού καφετερίες, μπαρ και ταβέρνες, αντικαθιστώντας την ομορφιά της Φύσης με τα κακόγουστα σύμβολα του υπερκαταναλωτισμού και της αλλοτρίωσης…

Καλοί μου άνθρωποι!
Εγώ το μόνο που θέλω, είναι να κυλάω ήσυχος τα γάργαρα νερά μου κάτω από τη σκιά των δέντρων στις όχθες μου!
Να νιώθω τη ζωή γύρω μου να ανθίζει, να κελαηδά, να κολυμπά μέσα μου!
Θέλω να ακούω τις χαρούμενες φωνούλες των παιδιών σας, που παίζουν στις όχθες μου!
Να αφουγκράζομαι τις βαριές ανάσες των αθλητών που τρέχουν!
Θέλω να σας χαίρομαι και να με χαίρεστε κι εσείς, χωρίς να βλάπτει ο ένας την υγεία του άλλου!

Μήπως ζητάω πολλά καλοί μου φίλοι;


Με αγάπη
Ο Πηνειός ποταμός

*Τη μετάφραση του κελαρύσματος των νερών του Πηνειού έκαναν οι Πολίτες σε Δράση.

Κυριακή 31 Μαΐου 2009

Τα δεύτερα Τέμπη της Λάρισας!




Μόλις 15 χιλιόμετρα ΒΔ της πόλης της Λάρισας, στρίβοντας δεξιά από τον κεντρικό δρόμο Λαρίσης – Τρικάλων, υπάρχει ένα μικρό χωριουδάκι, η Αμυγδαλέα (ή αλλιώς, η Γούνιτσα). Στην Αμυγδαλέα ζουν 250 κάτοικοι περίπου, που συγκροτούν δύο οικισμούς: των ντόπιων και των προσφύγων από την Καππαδοκία.
Η Αμυγδαλέα δε θα διέφερε από τα υπόλοιπα χωριά του κάμπου, αν δεν είχε την εξαιρετική τύχη να περνάει από δίπλα της ο ζωοδότης ποταμός Πηνειός! Θα μου πείτε, κι άλλα χωριά στη Θεσσαλία έχουν το ίδιο προνόμιο, ακόμη δε, κι αυτή η ίδια η πόλη της Λάρισας. Γιατί λοιπόν, να ξεχωρίσουμε την Αμυγδαλέα;
Σε ένα οδοιπορικό που έκανα στην περιοχή συνοδευόμενος από τον αντιδήμαρχο του Δήμου Κοιλάδας, το Βαγγέλη Γραμμένο, είχα την ευκαιρία να ξεναγηθώ στις μοναδικές ομορφιές της, που δυστυχώς είναι άγνωστες στον πολύ κόσμο!
Το οδοιπορικό ξεκίνησε από το ξωκλήσι του Αϊ – Νικόλα, που χρονολογείται από το 19ο αιώνα και βρίσκεται στην άκρη του χωριού, δίπλα στο ποτάμι. Από κει ουσιαστικά ξεκινάει το μεγαλείο της Φύσης!

Δεξιά και αριστερά του ποταμού, ορθώνονται δύο μικρά βουνά - τα «Γουντσιώτικα» όπως τα αποκαλούν οι κάτοικοι της περιοχής. Ανάμεσά τους κυλάει, με ήρεμη μεγαλοπρέπεια και σχετικά μεγάλο πλάτος, ο Πηνειός. Οι όχθες του είναι κατάφυτες με τεράστια πλατάνια, που ρίχνουν την παχιά σκιά τους στο ποτάμι. Το φως του ήλιου παιχνιδίζει με τα μεγάλα πλατανόφυλλα και όσες ακτίνες του καταφέρνουν να τα διαπεράσουν, δημιουργούν περίεργους φωτεινούς σχηματισμούς πάνω στα γκριζοπράσινα νερά του ποταμού. Μακριά από τους θορύβους της πόλης, μπορεί κανείς να απολαύσει το υπέροχο κονσέρτο της Φύσης, με πρώτα βιολιά τα αηδόνια και μουσική υπόκρουση το θρόισμα των φύλλων και το κελάρυσμα των δροσερών νερών! Το τοπίο είναι μαγευτικό κι εφάμιλλο σε ομορφιά - αν όχι καλύτερο - με τα Τέμπη! Δεν είναι απίστευτο; Μια δεύτερη μικρή, αλλά μαγευτική «κοιλάδα των Τεμπών», τόσο κοντά στην πόλη της Λάρισας!

Μοναδική παραφωνία, το παλιό λατομείο, που στέκει εγκαταλελειμμένο στην εμπασιά της κοιλάδας, και που έχει μετατραπεί σε χώρο εναπόθεσης μπαζών και σκουπιδότοπο …
Είναι κρίμα οι περήφανοι βράχοι, που γλίτωσαν από την καταστροφική μανία του δυναμίτη, να βλέπουν στα πόδια τους να αποσυντίθενται τα υπολείμματα του υπερκαταναλωτικού μας «πολιτισμού»…

Κι όμως, ακόμη κι αυτό το παλιό νταμάρι με λίγη καλή θέληση των Αρχών (κυρίως του Νομάρχη Λάρισας, αλλά και του Δημάρχου Κοιλάδας) θα μπορούσε να μετατραπεί σε ένα ακόμη μοναδικό (και χρηστικό για τους πολίτες), στολίδι της περιοχής! Το νταμάρι, όπως ο ίδιος διαπίστωσα, έχει καταπληκτική ακουστική και υπέροχη θέα προς το ποτάμι και το απέναντι επιβλητικό βουνό. Θα μπορούσε λοιπόν κάλλιστα, να μετατραπεί σε ένα ανοιχτό θερινό αμφιθέατρο! Έτσι όλοι οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής και της πόλης της Λάρισας, θα έχουν την ευκαιρία να απολαμβάνουν θεατρικές παραστάσεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις μέσα σε ένα ειδυλλιακό, δροσερό περιβάλλον, όχι πολύ μακριά από την καυτή Λάρισα!

Ελπίζω ότι ο κύριος Νομάρχης, με την ευαισθησία που τον διακρίνει σε θέματα πολιτισμού και περιβάλλοντος, θα φροντίσει για να αποκατασταθεί το παλιό λατομείο της Αμυγδαλέας, με τον ίδιο αποτελεσματικό τρόπο που έδρασε και στο λατομείο του Ομολίου, όπου σήμερα υπάρχει ένα θαυμάσιο θέατρο!
Το οδοιπορικό μας συνεχίστηκε ακολουθώντας το χωματένιο δρομάκι ανάμεσα στο ένα βουνό και στο ποτάμι. Τα δέντρα εκατέρωθεν του δρόμου, ένωναν τα κλαδιά τους, σχηματίζοντας έναν καταπράσινο θολωτό σκέπαστρο σε όλη τη διαδρομή!

Στο τέλος της κοιλάδας μας περίμενε μια ακόμη εκπληκτική εικόνα. Ένα καταπράσινο λιβάδι κοντά στα τριάντα στρέμματα γεμάτο λογιών – λογιών αγριολούλουδα και χόρτα, με φόντο τα δέντρα του ποταμού και το αντικρινό βουνό. Θαμπωμένος από την ομορφιά που ξετυλίγονταν μπροστά μου, φαντάστηκα το λιβάδι να είναι γεμάτο με χαρούμενα παιδιά, που τρέχουν και φωνάζουν με τις τσιριχτές φωνούλες τους, να κυλιούνται παίζοντας στο χορτάρι. Φαντάστηκα οικογένειες να κάθονται σε καλαίσθητους ξύλινους πάγκους και να γευματίζουν σε τραπέζια από κορμούς, ενώ δίπλα τους οι πέτρινες βρυσούλες να σβήνουν τη δίψα τους με τα κρυστάλλινα νερά τους! Τι κρίμα όμως που δεν υπάρχουν έστω κι αυτές, οι απλοϊκές και στοιχειώδης υποδομές, για να υποδεχτούν τους έγκλειστους στις τσιμεντουπόλεις πολίτες, που μόνο από το ημερολόγιο καταλαβαίνουν τον ερχομό της άνοιξης…

Οι εκπλήξεις όμως δεν τελείωσαν εδώ! Σε μια διχάλα του δρόμου, λίγο πιο κάτω από το λιβάδι, στρίψαμε δεξιά προς το ποτάμι. Ξάφνου εμφανίζονται μπροστά μας δέκα θεόρατοι πέτρινοι γίγαντες! Είναι οι κολώνες μιας παλιάς οθωμανικής γέφυρας, - «τουρκογέφυρα» τη λένε οι ντόπιοι, - που ένωνε τις δύο όχθες του Πηνειού. Μια στιβαρή κατασκευή από πελεκισμένους κυβόλιθους, που στέκουν αγέρωχοι στο διάβα των αιώνων. Κάπου εδώ ήταν τα σύνορα του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους, με την παραπέουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το καταμαρτυρούν και τα χαλάσματα ενός παλιού συνοριακού φυλακίου (καζάρμα), που ξεπροβάλουν πάνω σε ένα λόφο σπαρμένο με αμπέλια. Η ομορφιά κι αυτού του τοπίου είναι απερίγραπτη!

Εδώ ήταν και το τέλος του μικρού μας οδοιπορικού.
Αργότερα, στο καφενείο του χωριού, συζητώντας με τον αντιδήμαρχο, συμφωνήσαμε πως τόση συσωρευμένη ομορφιά, είναι κρίμα να μην είναι προσιτή σε όλους τους πολίτες! Για το σκοπό αυτό όμως, θα πρέπει να γίνουν ορισμένες ήπιες εργασίες κι υποδομές, όπως η μετατροπή του παλιού λατομείου σε αμφιθέατρο, ο καθαρισμός της γύρω περιοχής από τα σκουπίδια και τα μπάζα, οι ξύλινες κατασκευές και η υδροδότηση με πόσιμο νερό στο λιβάδι, η συντήρηση και ανάδειξη της τουρκογέφυρας.
Έτσι, αποφασίσαμε να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να πείσουμε τις αρμόδιες αρχές, πως πρόκειται για ένα έργο πνοής για την περιοχή και ωφέλιμο για όλους τους κατοίκους ευρύτερα.
Άλλωστε, είναι βέβαιο, ότι όποιος από τους τοπικούς μας άρχοντες κάνει τον κόπο να επισκεφτεί την περιοχή, θα πειστεί από μόνος του για τη σπουδαιότητα του έργου!


Με τιμή

Δρ. Νικόλαος Α. Παντελίδης

Διδάκτωρ των Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων
Μέλος του Δ.Σ. της περιβαλλοντολογικής οργάνωσης
«Πολίτες σε Δράση»

Σάββατο 9 Μαΐου 2009

Η ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ (ΑΠΛΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΗΤΑ)!!!


Σκέψου ότι ζεις σε μια γειτονιά παλαιού τύπου. Από αυτές που βλέπεις στις ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες, ας πούμε -Λατέρνα, Φτώχεια και Φιλότιμο φάση. Έχεις τώρα σ´αυτή τη γειτονιά ένα μπακάλικο -το αφεντικό του μαγαζιού, κωλόχοντρος αντιπαθέστατος αλλά αναγκαίος επειδή φέρνει τα πάντα, παστέλια, μαντολάτα, απορρυπαντικά, τρόφιμα, τσιγάρα -διαθέτει και τηλέφωνο «δια το κοινόν». Έχει και υπαλλήλους διάφορους ο χοντρός –μπακαλόγατους σαν το Ζήκο- βάλτους κι αυτούς στην ιστορία.
Τι κάνει λοιπόν ο χοντρός;
Αγοράζει κοψοχρονιά και πουλάει σε τσιμπημένες τιμές, κλέβει και στο ζύγι -κονομάει γενικώς. Και όσο κονομάει, τόσο αγοράζει κι όσο αγοράζει, τόσο πουλάει όλο κι ακριβότερα -κονομάει χοντρικώς. Πουλώντας λιανικώς.
Έχει φτιάξει τώρα ο χοντρός ένα κομπόδεμα μεγαλύτερο από τη μπάκα του. Τι να το κάνει; Οι τράπεζες δε δίνουν καλά επιτόκια, με τοκογλυφίες δε θέλει να μπλέκει καθότι επίφοβα πράγματα, για την πάρτη του δε γουστάρει να ξοδέψει επειδή τυγχάνει ολιγαρκής καρμίρης ο χοντρός -σκέφτεται λοιπόν, σπάει την κεφάλα του, τι να το κάνει το μπαγιόκο. «Ρε δεν ανοίγω ακόμα ένα μπακάλικο -να κονομάω από δυο πάντες;» λέει στο τέλος.
Τώρα υπάρχουν δυο μπακάλικα στη γειτονιά, μόνο που οι τιμές δεν πέφτουν (κορόιδο είναι ο χοντρός να τις ρίξει; αφού μόνος του κάνει παιχνίδι), αντιθέτως, λόγω εξόδων της αναπτυσσόμενης επιχείρησης (του χοντρού), οι τιμές ανεβαίνουν. Τι γίνεται μετά;
Τι να γίνει; Μεροκαματιάρηδες οι άνθρωποι της γειτονιάς, δεν διαθέτουν κανένα μηχάνημα να κόβει αβέρτα χρήματα -οπότε δεν μπορούν πλέον να αγοράσουν τα εμπορεύματα του χοντρού. Πέφτουν τα έσοδα, ανεβαίνουν τα έξοδα -τρελαίνεται ο χοντρός! Τι θ´ απογίνει; Αποφασίζει να ανοίξει μπλοκάκι με βερεσέδια, καλύτερα να του χρωστάνε παρά να σαπίζει το εμπόρευμα στα ράφια. Αναθαρρεύουν λοιπόν οι μεροκαματιάρηδες της γειτονιάς κι αρχίζουν να ψωνίζουν όλο και περισσότερα με βερεσέ -το μπλοκάκι του χοντρού γίνεται κανονικός τηλεφωνικός κατάλογος!
Ξυπνάει, που λες, ένα πρωί ο χοντρός μέσα στον ιδρώτα: «Ρε τι γίνεται εδώ; Έχω καταντήσει να μου χρωστάνε μέχρι και τα καναρίνια το καναβούρι τους -που θα πάει αυτή η κατάσταση; Δεν έκανα καλά να ξανοιχτώ τόσο πολύ -άσε που ψυλλιάζομαι ότι οι μπαταξήδες της γειτονιάς δεν θα έχουν να με ξεχρεώσουν στον αιώνα τον άπαντα».
Τι σκαρφίζεται λοιπόν ο χοντρός; Πάει στον γερο-τσιφούτη της γειτονίας, τον σιχαμερό που δανείζει με τόκους δέκα φορές πάνω από το νόμιμο. «Γερο-Λαδά αδερφέ μου, σώσε με!» παρακαλάει ο χοντρός.
«Ξανοίχτηκα με τα βερεσέδια -κάνε κάτι να έρθω στα ίσα μου γιατί οι προμηθευτές πιέζουν κι εγώ μόνο το μπλοκάκι έχω!» Ο τσιφούτης την έχει από καιρό ανθιστεί τη φτιάξη, καθότι παλιά καραβάνα στην οικονομική ανάλυση. Αγοράζει λοιπόν το μπλοκάκι του χοντρού (κοψοχρονιά φυσικά) και όλα μέλι-γάλα.
Τώρα, αυτό το μπλοκάκι με τα βερεσέδια πρέπει κάπως να κλείσει -αλλά ο τσιφούτης είναι… λεπτοκαμωμένο άτομο, καχεκτικό και φιλάσθενο, ας πούμε! Φωνάζει λοιπόν κάτι «καλόπαιδα» της γειτονιάς, με πτυχία και περγαμηνές από τα καλύτερα Σωφρονιστικά Ιδρύματα της χώρας και τους ξηγιέται: «Φέρτε μου τα φράγκα, κι από ότι μαζεύετε, 2% δικά σας». Ξαμολιούνται τα παιδιά, απειλούν, δέρνουν, σπάνε - κάτι μαζεύουν. Φτιάχνει την πρώτη μπάζα ο τσιφούτης αλλά είναι ακόμα παθητικός. Το μπλοκάκι ούτε που αδυνάτισε καθόλου, τετράπαχο παραμένει.
Πάει λοιπόν στα δικαστήρια και τις αστυνομίες. «Βοηθήστε με καλοί μου άνθρωποι, φτωχός είμαι, το κομπόδεμά μου δάνεισα και τώρα δε με πληρώνουν επειδής είμαι γέρος κι ανήμπορος!» Φιλότιμοι οι σταυρωτήδες κάνουνε μια έτσι και ξεσπιτώνουν ένα κάρο κόσμο, αφού οι έρημοι οι άνθρωποι δεν έχουνε να πληρώσουν. Κάθεται τώρα ο τσιφούτης και ξαναμετράει. Τι πήρε; Λίγα λεφτουδάκια και μπόλικα χαμόσπιτα. Ούτε καν τα χρήματα που έδωσε στον χοντρό μπακάλη δεν έπιασε, τραβάει τις αραιές τρίχες που του έχουνε απομείνει ο τσιφούτης. «Πως την πάτησα με τον κανάγια! Που, ακόμα και σκλάβους να τους πουλήσω όσους είναι εδώ μέσα στο μπλοκάκι - τα λεφτά μου δεν θα τα βγάλω!»
Από την άλλη πλευρά ο μπακάλης έχει πέσει στα μαύρα πανιά. Γιατί όσα του έδωσε ο τσιφούτης δε φτάνουν ούτε για «ζήτω» -έχει ξανοιχτεί πολύ, έχει τιγκάρει τις αποθήκες σε εμπόρευμα, χρωστάει στους προμηθευτές και ο κόσμος δεν περνάει να ψωνίσει ούτε λουμίνια για το καντήλι. Πώς να περάσουν; Αφού δεν τους έχει μείνει ούτε κεραμίδι να βάλουν πάνω από την κεφάλα τους, κι ένα σαραβαλάκι που πήρανε με δόσεις το χάσανε κι αυτό. Αρχίζει λοιπόν τις απολύσεις ο μπακάλης -την πληρώνουν οι μπακαλόγατοι και το παράρτημα ειδών μπακαλικής, μπας και σωθεί η επιχείρηση.
Έχουμε τώρα έναν τσιφούτη στα πρόθυρα αυτοκτονίας, έναν μπακάλη στα πρόθυρα εμφράγματος και τους μεροκαματιάρηδες δυο-τρία χιλιόμετρα βαθύτερα από τα πρόθυρα, (στα υστερόθυρα), Καθαρτηρίου και Κολάσεως γωνία, για την ακρίβεια. «Το νου σας τυριά, θα σας φαν´ οι βλάχοι!» που λέει κι ο φιλόσοφος.
Επειδή όμως τέτοια πράγματα δεν πρέπει να συμβαίνουν σε μια ευυπόληπτη κοινωνία, παρεμβαίνει το κράτος, να βάλει τάξη. Γιατί άνευ τσιφούτη δεν κινείται το χρήμα, άνευ μπακάλη δεν εισάγεται φουά γκρα και άνευ μεροκαματιάρηδων δεν εισπράττονται φόροι για να αγοραστεί το φουά γκρα! Με νιώθεις;
Ερώτηση κρίσεως: Τι πρέπει να κάνει το κράτος στη συγκεκριμένη περίπτωση; Τι μέτρα πρέπει να πάρει; Απαντήστε σωστά και εισπράττετε το δίπλωμα οικονομολόγου, να το 'χετε να πορεύεστε στους χαλεπούς καιρούς.
Απαντήσεις που δώθηκαν από τυχάρπαστους φωστήρες της μπακαλικής:

1) Μειώνει τους φόρους το κράτος, οπότε περισσεύουν χρήματα στους φτωχομπινέδες και ξεχρεώνουν το μπακάλη και τον τσιφούτη.
Σχόλιο: Αγαπητό μου παιδί, μάλλον διαβάζεις πολλές ιστορίες του Έκτορος Μαλό και της Μυρτώς Κοντοβά -δεν εξηγείται αλλιώς τόση απλοϊκότης! Και τι είναι ρε το κράτος που θα μειώσει τους φόρους; Σύλλογος προστασίας αναξιοπαθούντων μισθωτών; Πως θα ζήσει το κράτος; Εδώ αυτά που παίρνει και δεν του φτάνουν -εσύ προτείνεις μείωση; Άσε που, αν περισσέψουν λεφτά στους φτωχούς, σιγά μην πάνε να ξεχρεώσουν! Θα αγοράσουν ένα κάρο μακακίες και θα βρεθούν ακόμα πιο χρεωμένοι - έτσι όπως ακριβώς κάνουν τα τελευταία χρόνια!
Ξαναπέρνα το Σεπτέμβρη με τον κηδεμόνα σου, αγαπητό μου παιδί!

2) Ξεχρεώνει το κράτος τα χρωστούμενα από την τσέπη του και τα κρατάει λίγα-λίγα από τα μισθά των φτωχώνε.
Σχόλιο: Από τον προηγούμενο αντέγραψες και άλλαξες λίγο το συμπέρασμα για να μη σε πάρουν είδηση; Ρε πανίβλακα, αφού και το κράτος από τον τσιφούτη δανείζεται, πού θα βρει λεφτά να τον ξεχρεώσει;
Ξαναπέρνα τον Σεπτέμβρη χωρίς τον κηδεμόνα σου, έτσι κι αλλιώς θα ξανακοπείς λόγω αντιγραφής.

3) Αφήνει το κράτος τον τσιφούτη και τον χοντρό να ψοφήσουν επειδή κάνανε μακακίες και ανοίγει ένα δικό του μπακάλικο μαζί με μια κρατική τσιφουτερί για να βολευτεί ο κοσμάκης.
Σχόλιο: Κατ' αρχάς η γλώσσα που χρησιμοποιείς δεν ταιριάζει σε επιστήμονα άνθρωπο. Κατά δεύτερον, αν ψοφήσει το κεφάλαιο ποιος θα χρηματοδοτεί τους βουλευτές να βολεύονται και τους υπουργούς να υποεργάζονται; Κατά τρίτον, είσαι παλιοκομμούνι και η ιστορία σε έχει καταδικάσει στο πυρ το εξώτερον! Ξαναπέρνα το Σεπτέμβρη που θα έχει τελειώσει η τουριστική περίοδος και θα ξαναλειτουργήσουμε τη Μακρόνησο, να δούμε τι θα κάνουμε με σένα.

4) Αγοράζει το κράτος ένα ολοκαίνουργο τεφτέρι, λευκό σαν αθώα περιστερά και το δίνει στον χοντρό. Δίνει κι ένα στον τσιφούτη για να μη γκρινιάζει, και τους λέει: «μην ανησυχείτε, εγώ είμαι εδώ - γράψτε κατά βούληση, εγγυώμαι εγώ τα λεφτά σας».
Σχόλιο: Να συλληφθεί πάραυτα ο γράψας την παραπάνω τούφα και να του απαγγελθούν επιτόπου κατηγορίες περιύβρισης αρχής, παρακώλυσης συγκοινωνιών, σύστασης συμμορίας καθώς και κατανάλωσης ψυχότροπων ουσιών εν ώρα μαθήματος. Σύμφωνοι;

Στο ξεκίνημα της παγκόσμιας κρίσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος, σύμπασα η ανθρωπότης προσκύνησε τον προφήτη Γκόρντον Μπράουν που είχε την έμπνευση να «δανείσει» χρήματα στις τράπεζες, βάζοντας πόδι στους διοικητικούς τους μηχανισμούς, προκειμένου να εκτονωθεί η κρίση. Αυτό έγινε στην Αγγλία και οι ηγέτες των υπόλοιπων χωρών έσπευσαν να κάνουν το ίδιο.
Σήμερα όλο και περισσότεροι πολιτικοί ηγέτες μπερδεύονται στο άκουσμα του παραπάνω ονόματος. Η συνήθης αντίδραση είναι του στυλ «Μπράουν; Άι θινκ χι ιζ εν οβερεστιμέιτεντ πλέιερ -ΑΕΚ Αθενς σουντ νοτ ρινιού χις κόντρακτ! Παντελής Μπράουν ιζ φορ δε μπάζα άι τελ γιου». Κοντολογίς, όλο και περισσότεροι θέλουν να ξεχάσουν τη μακακία του Γκόρντονα του Καφέ. Γιατί;
Διότι το πρόβλημα ήταν το πλεόνασμα παραγωγής που κυκλοφόρησε στην αγορά και η οικονομική αδυναμία των καταναλωτών να το απορροφήσουν. Πράγμα το οποίο οδήγησε στην κυκλοφορία πλασματικού χρήματος μέσω του υπερδανεισμού. Που με τη σειρά του οδήγησε σε κατάρρευση των αγορών, εφόσον το πλασματικό χρήμα δεν μπορεί με τίποτα να γίνει πραγματικό. Όταν έρχεσαι εσύ και λες ότι θα ρίξεις ΚΙ ΑΛΛΟ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΟ ΧΡΗΜΑ, για να διορθώσεις την κατάσταση, είσαι - το λιγότερο - μαστουρωμένος! Για περισσότερες πληροφορίες ξαναδιάβασε την απάντηση Νο 4.
Μάλιστα ο δικός μας οικονομικός κεφάλας, δεν άντεξε και το έσκασε το παραμύθι σε συνέντευξη τύπου. «Δεν είναι πραγματικά τα κεφάλαια που θα δώσουμε για την στήριξη των τραπεζών (σ.σ. τα 28 δις ευρώπουλα), απλώς θα εγγυηθούμε την χρηματοπιστωτική επάρκεια για να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη», έτσι ακριβώς όπως στο λέω το είπε ο άνθρωπος! Μα φυσικά και δεν είναι πραγματικά τα κεφάλαια κύριε Παραλογοσκούφη μου!
Εσείς μέχρι χτες δανειζόσασταν από τις τράπεζες εκδίδοντας ομόλογα για να καλύψετε τους προϋπολογισμούς σας (το επιτρεπτό ετήσιο έλλειμμα στην Ε.Ε. είναι 3%, πράγμα που σημαίνει ότι κάθε χρόνο τα κράτη-μέλη πρέπει να δανείζονται χρήματα για να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες τους). Τώρα πως βρεθήκατε να δανείζετε τις τράπεζες; Τσου ρε Λάκηδες!
Ξεκαθαρίζω -η λύση που προωθείται από τις κυβερνήσεις των ανεπτυγμένων χωρών για την αντιμετώπιση της κρίσης μοιάζει με συνταγή αλμπάνη γιατρού για την αντιμετώπιση του καρκίνου. «Από πού να πάρω αυτά τα φάρμακα γιατρέ μου;» «Μα δεν χρειάζεται να πάρετε τα φάρμακα αγαπητέ! Αρκεί να φάτε το χαρτί της συνταγής και θα γίνετε σίγουρα καλά!»
Ξεκαθαρίζω -μέχρι να ρεφάρει η αγορά τη χασούρα της, μέχρι δηλαδή να αντιμετωπίσουν τη ζημιά από το πλασματικό χρήμα, θα περάσουν πολλές ακόμα αναποτελεσματικές νύχτες του Αγίου Βαρθολομαίου (ακόμα και μέρα-μεσημέρι). Άρχισαν ήδη να κλείνουν τα παραρτήματά τους οι αυτοκινητοβιομηχανίες, θα ακολουθήσουν εταιρείες ειδών εικόνας-ήχου, κινηματογραφικά στούντιο, εταιρείες παροχής υπηρεσιών και ειδών ψυχαγωγίας και αναψυχής, τουριστικά καταλύματα. Με λίγα λόγια, η πολυτέλεια θα φάει πρώτη χώμα.
Ξεκαθαρίζω -άνθρωποι θα μείνουν στο δρόμο, προγράμματα ανεργίας θα αποτύχουν να καλύψουν τις ανάγκες τους και η αγορά θα υπολειτουργεί χειροτερεύοντας συνεχώς την κατάσταση.
Ξεκαθαρίζω -αυτή τη φάση οι γραμματιζούμενοι τη λένε «ύφεση». Και κουβαλάει στασιμοπληθωρισμό (υψηλό πληθωρισμό που δεν πέφτει με τίποτα), συνεχώς αυξανόμενη ανεργία, μείωση των παραγωγικών διαδικασιών μέχρι τη στιγμή που…. .
Που;;;
Δεν θα αναλύσω το επάρατο μαρξιστικό σενάριο, όπου το σύστημα καταρρέει μέσα στις αντιφάσεις του κι ο τελευταίος μπακάλης κρεμιέται από τα έντερα του τελευταίου τσιφούτη. Μπρρρρρρρρρρ!
Και ξέρεις γιατί; Επειδή αυτό είναι μάλλον το ΑΙΣΙΟΔΟΞΟ σενάριο! Βάι, βάι, βάι!!!

Θα σου πω όμως για την άλλη προοπτική, αυτή που διδάσκονται οι «μυημένοι» οικονομολόγοι στο μάθημα της οικονομικής θεωρίας - όταν μελετάνε τα νεώτερα οικονομικά μοντέλα:
Για να ξεπεραστεί η ύφεση, έχει αποδειχτεί από την ιστορική εμπειρία, ότι θα πρέπει να επέλθει ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΜΕΡΟΥΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΣΜΩΝ.
Μόνο έτσι θα μειωθεί το αγοραστικό κοινό παράλληλα με τη (σε μεγαλύτερο βαθμό) μείωση της προσφοράς αγαθών και υπηρεσιών και μόνο με αυτόν τον τρόπο θα οδηγηθούμε σε εκ νέου αύξηση της αγοραστικής ικανότητας και ακολούθως, αύξηση των τιμών! Λε βουαλά!!! Μαγικό, έτσι;

Τι σημαίνει όμως «καταστροφή μέρους των παραγωγικών μηχανισμών»;

Παραγωγικοί μηχανισμοί είναι οι εργαζόμενοι και τα μέσα παραγωγής (μηχανήματα, κτίρια κ.λ.π.) -να το ξεκαθαρίσω αυτό. Και πως καταστρέφονται; Τσσσς!!! Πανεύκολα!
Οι άνθρωποι-εργαζόμενοι σκοτώνονται μαζικά σε πεδία μαχών, τα εργοστάσια βομβαρδίζονται, οι οδικές αρτηρίες μεταφοράς εμπορευμάτων ανατινάζονται, η αεροπορία και το ναυτικό χρησιμοποιούνται για τη διεξαγωγή εχθροπραξιών! Δηλαδή δε μένει μήτε ρουθούνι, μήτε γιοφύρι όρθιο!
Χρειάζεται να σου πω κι άλλα για να καταλάβεις ότι η «καταστροφή μέρους των παραγωγικών μηχανισμών» συνεπάγεται πόλεμο; Πόλεμο παγκόσμιο κατά προτίμηση, να μην κάνουμε διπλές και τρίδιπλες δουλειές -να ξεμπερδεύουμε με τη μία.
Παρόμοια «λύση» δόθηκε και στην οικονομική κρίση του 1929, που δημιούργησε τις προϋποθέσεις για το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου έγινε εκτεταμένη «καταστροφή των παραγωγικών συντελεστών», με αποτέλεσμα την οργιώδη ανάπτυξη των επόμενων δεκαετιών!
Το ‘πιασες πουλί μου;;;

Επίλογος.

Ο μπακάλης δεν θα πάει στον πόλεμο γιατί έχει πλατυποδία!
Ο γερο-τσιφούτης επίσης δεν θα πάει, λόγω ηλικίας!
Μην ανησυχείς όμως, θα είναι εδώ όταν εσύ ΔΕΝ θα γυρίσεις, για να συνεχίσουν τις δουλειές τους με καλύτερες συνθήκες και έχοντας σβήσει τις συνέπειες των βλακωδών ενεργειών τους!
Ο Καφές Γκόρντον δεν θα πάει στον πόλεμο λόγω στραβισμού, ο Σαρκοζί δεν θα πάει επειδή είναι προστάτης οικογενείας, η Μέρκελ θα το παίξει γυναίκα (αδύνατο φύλο, ντε!) και δεν θα καταταγεί, ο Αμερικάνος Πρόεδρος δεν θα πάει επίσης -επειδή εκεί η θητεία είναι προαιρετική, και πάει λέγοντας…
Θα μείνουν πίσω να περιμένουν εσένα, να τους διευκολύνεις ψοφώντας σε κάποιον βομβαρδισμένο κωλότοπο για χάρη της Σημαίας!
Της δικής τους σημαίας -όχι της δικής σου, εσύ άλλωστε δεν έχεις. Επειδή και τη σημαία σου με υπερχρεωμένη πιστωτική κάρτα την αγόρασες!
Κορόϊδο !!!
Επιμέλεια
Ν.Α.Π., Μέγας Διδάκτωρ της Διεθνούς Μπακαλικής

Κυριακή 29 Μαρτίου 2009

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ή ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ ;

Η λέξη «Δημοκρατία» είναι ίσως η πιο καπηλευμένη έννοια της ελληνικής γλώσσας!
Οι αρχαίοι Έλληνες διέκριναν τα πολιτεύματα σε δημοκρατικά και μη δημοκρατικά.Όπως δεν μπορεί μια γυναίκα να είναι «ολίγον έγκυος» και «ολίγον παρθένα», έτσι κι ένα πολίτευμα δεν μπορεί να είναι «ολίγον δημοκρατικό» και «ολίγον κάτι άλλο»! Επομένως, είναι ανεπίτρεπτο να αυτοαποκαλούνται ως δημοκρατικά, πολιτεύματα που δεν εφαρμόζουν τις Αρχές της Δημοκρατίας!
Το πιο διαδεδομένο μη δημοκρατικό πολίτευμα, που το ασπάζονται οι περισσότερες χώρες του σύγχρονου κόσμου, (με διάφορες, βέβαια, παραλλαγές από χώρα σε χώρα), είναι ο Κοινοβουλευτισμός. Ο Κοινοβουλευτισμός είναι ένα ολιγαρχικό πολίτευμα, εφεύρημα των Βρετανών το 1215 μ.Χ., γιατί ήθελαν να μετριάσουν την απόλυτη Μοναρχία. Ο Κοινοβουλευτισμός, όσο κι αν αρέσκεται να αυτοαποκαλείται δημοκρατικό πολίτευμα, διαφέρει σημαντικά από τη Δημοκρατία.
Από τότε που εξαπλώθηκε ο Κοινοβουλευτισμός, έχουμε δει να καταχρώνται του ονόματος της Δημοκρατίας, διάφορα απίθανα καθεστώτα:
- Μοναρχίες με … «διχασμένη προσωπικότητα»! Πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς το οξύμωρο σχήμα «Βασιλευόμενη Δημοκρατία»;
- Καθεστώτα απολυταρχικά, όπως η «Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας» και η «Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών» (ΕΣΣΔ).
- Θεοκρατικά καθεστώτα, όπως η «Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν».
- Μέχρι και στρατιωτικές δικτατορίες, που κατέλαβαν την εξουσία με πραξικόπημα, αυτοχαρακτηρίζονται ως Δημοκρατίες! Ας μην ξεχνάμε τη δική μας «Ελληνική Δημοκρατία», κατά τη διάρκεια της χούντας των συνταγματαρχών.
Και βέβαια η καπήλευση δε σταματάει μόνο σ’ αυτές τις εξόφθαλμα κραυγαλέες περιπτώσεις.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η σκοπίμως ψευδή αίσθηση που έχει περάσει στο ευρύ κοινό, ότι οι Εκλογές για την ανάδειξη αρχόντων - κορυφαία διαδικασία του Κοινοβουλευτισμού- αποτελούν τάχα, δημοκρατική διαδικασία! Προς έκπληξη, ίσως, των περισσοτέρων αναγνωστών, δυστυχώς αυτό είναι μία μεγάλη απάτη! Ας αναλύσουμε, όμως, το γιατί:
Ο Αριστοτέλης αναφέρει ότι «…Η κλήρωση θεωρείται δημοκρατικός τρόπος ανάδειξης των αρχόντων, ενώ η εκλογή θεωρείται ολιγαρχικός τρόπος ανάδειξης των αρχών…» (Αριστοτέλης, Πολιτικά Δ, 1294β 8-9).
Ο καθηγητής Αλέξανδρος Κόντος, τεκμηριωμένα αναφέρει ότι: «Στη δημοκρατία τα κληρωτά αξιώματα είναι συντριπτικά πολυαριθμότερα από τα αιρετά. Στην αρχαία Αθήνα η αναλογία είναι: 99,14% κληρωτά αξιώματα, 0,75% αιρετά αξιώματα και 0,09% με διορισμό»! ( «ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ» τεύχ, 38/2004, σελ. 141-151).Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι στη Δημοκρατία η ανάδειξη των αρχόντων γίνεται κατά κύριο λόγο με κλήρωση (μεταξύ όλων των πολιτών) και όχι με εκλογή (συνήθως μέσα από αδιαφανώς στημένες κομματικές λίστες), όπως περίτεχνα κατάφεραν να μας κάνουν να πιστέψουμε οι εξουσιαστές.
Επομένως, γίνεται φανερό ότι οι εκλογές είναι εργαλείο της ολιγαρχίας, η οποία στην περίπτωση της Ελλάδας, παίρνει σε μεγάλη έκταση τη μορφή της οικογενειοκρατίας! Σκεφτείτε μόνο πόσοι βουλευτές, αλλά και διορισμένοι ανώτατοι δημόσιοι λειτουργοί, είναι μεταξύ τους, πατεράδες και γιοί, θείοι και ανεψιοί, πεθεροί και γαμπροί, αδέρφια, ξαδέρφια, κουμπάροι, μπατζανάκια, συμπέθεροι, κτλ.! Έτσι καταργείται βάναυσα η βασική αρχή της Δημοκρατίας, η οποία προβλέπει ότι όλοι οι πολίτες με τη σειρά τους δικαιούνται (και υποχρεούνται) να αναλαμβάνουν όλα τα πολιτικά αξιώματα. Με αυτόν τον τρόπο, στις σύγχρονες - κατ’ όνομα μόνον - «Δημοκρατίες», η άσκηση της εξουσίας καταντάει μία επαγγελματική, μόνιμη απασχόληση για «κάποιους», και παρά το γεγονός ότι πολύ συχνά αποδεικνύονται (κατ’ επανάληψη) ανίκανοι και ανάξιοι να κυβερνήσουν, ώ του θαύματος, το «σύστημα» καταφέρνει, σχεδόν πάντα να τους επανεκλέξει!
Μία άλλη βασική αρχή της Δημοκρατίας είναι η διάκριση των εξουσιών σε νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική και η ανεξάρτητη λειτουργία τους. Ούτε αυτή η αρχή τηρείται από τον Κοινοβουλευτισμό, καθώς (τουλάχιστον στην παραλλαγή του, που εφαρμόζεται στην Ελλάδα) η νομοθετική εξουσία, εκλέγει την κυβέρνηση, (άρα την εκτελεστική εξουσία) και η κυβέρνηση διορίζει την ηγεσία της δικαστικής εξουσίας. Δηλαδή η ανεξαρτησία των τριών εξουσιών πάει περίπατο! Επίσης η δικαστική εξουσία, αντί να αποτελείται από κληρωτούς δικαστές με βραχύβια θητεία, στον Κοινοβουλευτισμό συνίσταται από επαγγελματίες δικαστές, που η μονιμότητα της θέσης τους, τους καθιστά ευάλωτους, αν όχι επιρρεπείς στο χρηματισμό.(Βλέπε το πρόσφατο σκάνδαλο του παραδικαστικού κυκλώματος).
Η επόμενη βασική αρχή της Δημοκρατίας, που δεν τηρείται επαρκώς στον Κοινοβουλευτισμό, είναι η αρχή της λογοδοσίας. Στη Δημοκρατία όσο πιο ισχυρή εξουσία απέρρεε από ένα αξίωμα, τόσο πιο βραχύβιο ήταν. Αν και τα περισσότερα αξιώματα ίσχυαν για ένα έτος, υπήρχαν και κάποια όπως αυτό του Προέδρου των Πρυτάνεων που διαρκούσε μόλις μία ημέρα! Και σε κάθε περίπτωση, η λογοδοσία των αρχόντων ήταν όχι μόνο απαραίτητη, αλλά και εξονυχιστική! Αντίθετα στον κοινοβουλευτισμό οι θητείες των αρχόντων είναι μακροχρόνιες και με διάφορα τεχνάσματα για αρκετούς γίνονται σχεδόν ισόβιες. Η λογοδοσία είναι σχεδόν ανύπαρκτη, και όταν γίνεται για κάποια αξιώματα, είναι ελλιπής και η αξιοπιστία της διάτρητη. Το εφεύρημα της βουλευτικής ασυλίας, δήθεν για τη διασφάλιση της ελεύθερης πολιτικής δράσης των βουλευτών, στην πράξη τους απαλλάσσει, ακόμα και από εγκλήματα του κοινού ποινικού Δικαίου! Η αίσθηση της ατιμωρησίας των αρχόντων είναι διάχυτη στους πολίτες και μάλλον, όχι άδικα.
Θα μπορούσα να αναφερθώ και σε πολλές άλλες διαφοροποιήσεις της Δημοκρατίας από τον Κοινοβουλευτισμό, αλλά φοβάμαι ότι θα κάνω κατάχρηση αυτού του φιλόξενου χώρου.
Φιλοδοξία του παρόντος άρθρου είναι να κεντρίσει το ενδιαφέρον όσων το διαβάσουν, για να αρχίσουν να σκέπτονται προς την κατεύθυνση του τι πρέπει να αλλάξει και πώς μπορούν να δράσουν οι ίδιοι για να επιστρέψει, επιτέλους, η πραγματική Δημοκρατία στον τόπο που τη γέννησε! Η συγκυρία για τέτοιου είδους προβληματισμούς κρίνεται ως η πλέον ώριμη, καθώς η λειτουργία του υφιστάμενου πολιτικού συστήματος αμφισβητείται ολοένα και περισσότερο και η ανάγκη για πραγματική Δημοκρατία είναι επιτακτική όσο ποτέ άλλοτε!