Δευτέρα 22 Φεβρουαρίου 2010

Η απώλεια της Εθνικής μας Κυριαρχίας




Πριν από λίγο καιρό, ο πρωθυπουργός της χώρας δήλωσε ότι με την τροπή που πήραν τα πράγματα στην οικονομία, κινδυνεύει η Εθνική μας Κυριαρχία!
Αναρωτιέμαι όμως αν είχαμε ποτέ πραγματικά Εθνική Κυριαρχία!
Να θυμίσω απλώς ορισμένα μόνο στοιχεία που αποδεικνύουν ότι την εθνική μας κυριαρχία σε πολλούς τομείς την έχουμε απωλέσει εδώ και χρόνια!
Πότε είχαμε εθνική κυριαρχία;
- Μήπως όταν μας κυβερνούσαν ξενόφερτοι βασιλείς;
- Μήπως όταν τους αντικατέστησε η ξενοκίνητη χούντα;
- Μήπως όταν δηλώναμε ευθαρσώς ότι "ανήκομεν εις την Δύση", η οποία Δύση πούλησε τη μισή Κύπρο στους Τούρκους;
- Μήπως όταν οι άλλοι μισοί Ελληνες, που δεν πίστευαν στη Δύση, ονειρεύονταν την Ελληνική Σοβιετία υπό την προστασία της ΕΣΣΔ;
- Μήπως όταν "διώχναμε" τις βάσεις των αμερικάνων, που ποτέ δεν έφυγαν;
- Μήπως όταν υπερχρεωνόμασταν σε ξένα χρηματοδοτικά κέντρα για να πλουτίζουν ορισμένα λαμόγια, χωρίς να δημιουργούνται αναπτυξιακές υποδομές στη χώρα;
- Μήπως όταν ενώ γνωρίζουμε τον πλούτο του υπεδάφους μας (πετρέλαια, ουράνιο κτλ), δεν τολμούμε να τα εκμεταλλευτούμε γιατί φοβόμαστε τους γείτονες αλλά και τους "συμμάχους";
- Μήπως όταν στέλναμε τα παιδιά μας να σκοτωθούν στην Κορέα, στο Αφγανιστάν ή στο Κόσοβο για να εδραιωθούν τα συμφέροντα κάποιων ισχυρών χωρών;
- Μήπως όταν δεν τολμάμε να ζητήσουμε τα 70 δις που μας χρωστάνε αποδεδειγμένα οι Γερμανοί από την Κατοχή;
- Μήπως όταν δεν τολμάμε να επεκτίνουμε τα χωρικά μας ύδατα στο Αιγαίο, όπως δικαιούμαστε βάσει του Διεθνούς Δικαίου;
- Μήπως όταν μας πρόσταζε η Ευρώπη να πετάμε τα ροδάκινα και τα πορτοκάλια μας στις χωματερές και να ξηλώνουμε τα αμπέλια μας;
- Μήπως όταν ξεπουλάμε στρατηγικής σημασίας δημόσιες επιχειρήσεις για λίγα φραγκοδίφραγκα, όπως κάνουν τα άσωτα τέκνα ξεπεσμένων αριστοκρατών που πουλούν τα ασημικά της οικογένειας;
- Μήπως όταν εκχωρούσαμε την άσκηση της νομισματικής και συναλλαγματικής μας πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα;
- Μήπως όταν ανοίγαμε την κεκρόπορτα στον ευτελή αμερικάνικο τρόπο ζωής που προάγει την υποκουλτούρα και τον υπερκαταναλωτισμό, παραγκωνίζοντας τις δικές μας προαιώνιες αξίες;
- Μήπως όταν επιτρέπουμε σε μια κάστα 80 Μητροπολιτών και άλλων τόσων Ηγουμένων να κατέχουν με Οθωμανικά φιρμάνια ένα μεγάλο κομάτι της ελληνικής επικράτειας;
- Μήπως όταν ευχαριστούσαμε τους αμερικάνους για την παρέμβασή τους στα Ίμια;
- Μήπως όταν είμασταν ανίκανοι να διαφυλλάξουμε τα σύνορά μας και κατέκλεισαν ανεξέλεγκτα τη χώρα μας, δυστυχισμένοι άνθρωποι από όλον τον πλανήτη;
- Μήπως....
- Μήπως....
Ξέρετε πόσα ακόμη "μήπως" θα μπορούσαμε να αναφέρουμε για να αποδείξουμε ότι ουσιαστικά ποτέ δεν είχαμε πλήρη εθνική κυριαρχία;
Για ποιά εθνική κυριαρχία μιλάμε λοιπόν, και γιατί τη θυμήθήκαμε ξαφνικά τώρα;

Δευτέρα 15 Φεβρουαρίου 2010

Οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες (ΑΟΖ) και η κρίσιμη σημασία τους για την Ελλάδα και την Κύπρο

Του Δρ. Νικολάου Α. Παντελίδη
Μια δήλωση του αναπληρωτή υπουργού Εθνικής Άμυνας κ. Π. Μπεγλίτη, στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ της 22/1/2010, φέρνει στην επικαιρότητα ένα σπουδαίο εθνικό θέμα, που αφορά τόσο τις ελληνοτουρκικές σχέσεις στο Αιγαίο, όσο και την Κύπρο.
Ο κ. Μπεγλίτης, απαντώντας σε ερώτηση εάν πρέπει η Ελλάδα να προχωρήσει στη δημιουργία Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) στο Αιγαίο, σε συνεργασία με την Κύπρο, απάντησε: «Πρόκειται για κρίσιμο θέμα άσκησης εθνικού κυριαρχικού δικαιώματος που απορρέει από το διεθνές δίκαιο και κατά συνέπεια δεν τίθεται ερωτηματικά, αλλά επιβεβαιωτικά. Η κυβέρνησή μας υπερασπίζεται τις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου και τις διεθνείς συνθήκες προς όφελος των εθνικών συμφερόντων, με αίσθημα ευθύνης και την αναγκαία αποφασιστικότητα».
Ας δούμε όμως τι είναι οι ΑΟΖ και ποια η σημασία τους για την Ελλάδα και την Κύπρο.
Η Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (1973-1982), κατέληξε με τη δημιουργία της νέας Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας [1] , η οποία συμφωνήθηκε το 1982 στο Montego Bay της Τζαμάικα και τέθηκε σε εφαρμογή στις 16 Νοεμβρίου 1994, αντικατέστησε τέσσερις παλαιότερες διεθνείς συνθήκες. Σε ψηφοφορία που έγινε στις 30 Απριλίου 1982 στη Νέα Υόρκη για τη νέα Σύμβαση 130 κράτη ψήφισαν υπέρ, τέσσερα κατά και 17 τήρησαν αποχή. Μεταξύ των κρατών που ψήφισαν κατά της Σύμβασης ήταν και η Τουρκία. Μέχρι το τέλος του 2008 επικύρωσαν τη Σύμβαση 157 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Κύπρος (12 Δεκεμβρίου 1988) και η Ελλάδα (21 Ιουλίου 1995).
Στη Σύμβαση αυτή - μεταξύ άλλων - καθορίζεται και η έννοια της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ).
Με βάση τα άρθρα 55, 56, 57 της νέας Σύμβασης, ως ΑΟΖ ορίζεται η πέραν και παρακείμενη της αιγιαλίτιδας ζώνης περιοχή, το πλάτος της οποίας μπορεί να φθάσει τα 200 ναυτικά μίλια (ν.μ.) από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετράται το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης και εντός της οποίας το παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα σε θέματα που έχουν σχέση με την εξερεύνηση, την εκμετάλλευση, την διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πηγών ζώντων ή μη των υδάτων, του βυθού και υπέδαφους της θάλασσας, καθώς και κυριαρχικά δικαιώματα, που αναφέρονται στην εξερεύνηση και οικονομική εκμετάλλευση των ρευμάτων και των υπερκείμενων της θάλασσας ανέμων [2]. Επίσης το άρθρο 121, παράγραφος 2 της νέας Σύμβασης, αναφέρει ρητά ότι όλα τα νησιά διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ ενός νησιού καθορίζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζεται και για τις ηπειρωτικές περιοχές.
Ο νέος αυτός θεσμός αποτελεί τη σημαντικότερη και επαναστατικότερη καινοτομία του νέου δικαίου της θάλασσας. Ενδεικτικά της σπουδαιότητας και των επιπτώσεων της ΑΟΖ είναι τα εξής στοιχεία: Η περιοχή της ΑΟΖ καλύπτει παγκοσμίως περί το 36% των ωκεανών, που περιέρχονται έτσι στην εθνική δικαιοδοσία, από οικονομική σκοπιά, και αφαιρούνται αντίστοιχα από τη διεθνή περιοχή της ανοικτής θάλασσας. Σ’ αυτήν (και στην αιγιαλίτιδα ζώνη) αλιεύονται περί τα 95% των παγκόσμιων αλιευμάτων και στο βυθό της βρίσκονται τα 87% των μέχρι σήμερα γνωστών παγκοσμίως υποθαλάσσιων αποθεμάτων πετρελαίου. Συνεπώς, το νομικό καθεστώς που διέπει τις χρήσεις της έχει εξαιρετικά μεγάλη σημασία. Εξίσου σημαντικό γεγονός αποτελεί ότι ουσιαστικά η ΑΟΖ περιέλαβε και συγχώνευσε στο καθεστώς της τον προϋφιστάμενο θεσμό της Υφαλοκρηπίδας, που ταυτίσθηκε πλέον με τον βυθό της ΑΟΖ (τουλάχιστον μέχρι το όριο των 200 μιλίων από την ακτή)[3].
Η Κύπρος, η οποία, όπως προαναφέραμε, επικύρωσε τη Σύμβαση στις 12 Δεκεμβρίου 1988, υπέγραψε συμφωνία για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Αίγυπτο το Φεβρουάριο του 2003 και με το Λίβανο τον Ιανουάριο του 2007(βλ.εικ.1). Η συμφωνία βασίζεται στη διεθνώς αποδεκτή αρχή της μέσης γραμμής και σύμφωνα με τους όρους της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Η Κύπρος εγκαινίασε στις 16 Φεβρουαρίου 2007 τον πρώτο γύρο υποβολής αιτήσεων αδειών έρευνας και αδειών εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, ο οποίος έληξε στις 16 Ιουλίου 2007 [4].
Η πολύ σωστή κυπριακή πρωτοβουλία φέρνει σε πολύ δύσκολη θέση την Τουρκία, η οποία βέβαια, δεν επιθυμεί κάποιος να εγείρει θέμα ΑΟΖ, που τόσο πολύ βλάπτει τα συμφέροντά της στη Μεσόγειο(βλ.εικ.2 και εικ.3).
Γεγονός που προκαλεί εντύπωση και προβληματίζει, είναι ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις μέχρι σήμερα, ΔΕΝ έχουν θέσει αντίστοιχο θέμα οριοθέτησης ΑΟΖ με την Τουρκία και οι διεκδικήσεις τους στο Αιγαίο περιορίζονται μόνο στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας των δύο χωρών, έννοια που υπερκαλύπτεται – όπως προαναφέραμε - από την έννοια της ΑΟΖ!
Όπως υποστηρίζει ο καθηγητής του πανεπιστημίου του Μαιρυλαντ κ. Θ. Καρυώτης, (που υπήρξε μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας), η δημιουργία ΑΟΖ στις Ελληνικές θάλασσες δικαιολογείται για τους ακόλουθους λόγους:

Α. Όπως είπαμε, η Σύμβαση του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας αναφέρει ρητά στο Άρθρο 121, παράγραφος 2, ότι όλα τα νησιά και οι νησίδες, με εξαίρεση τους βράχους που δεν μπορούν να έχουν δική τους οικονομική ζώνη, διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ ενός νησιού καθορίζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζεται και για τις ηπειρωτικές περιοχές. Αυτό είναι το μεγάλο πλεονέκτημα της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας, γιατί η Τουρκία δεν μπορεί να προβάλει τα ίδια επιχειρήματα που χρησιμοποιεί για δεκαετίες τώρα για την υφαλοκρηπίδα των νησιών του Αιγαίου. Δηλαδή ότι τα νησιά μας δεν διαθέτουν υφαλοκρηπίδα ή ότι βρίσκονται πάνω στην «υφαλοκρηπίδα» της Ανατολίας

Β. Στις 10 Μαρτίου 1983 ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρέιγκαν υπέγραψε διακήρυξη βάσει της οποίας η Αμερική δημιούργησε ΑΟΖ 200 ν.μ. πέρα από τις ακτές της. H πράξη αυτή της Αμερικής ήταν πολύ χρήσιμη για την Ελλάδα διότι η Αμερική διατήρησε, σύμφωνα με την Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, ΑΟΖ για όλα ανεξαιρέτως τα νησιά της. Έτσι, για την αμερικανική κυβέρνηση θα είναι πολύ δύσκολο να αρνηθεί στην Ελλάδα τη δημιουργία ελληνικής ΑΟΖ που δεν θα διαφέρει καθόλου από την αμερικανική ΑΟΖ.
Ας σημειώσουμε ότι η Αμερική, που απέχει μόνο 90 μίλια από τη Κούβα, δεν τόλμησε να πει ότι η Κούβα, επειδή είναι νησί, δεν διαθέτει ΑΟΖ, αλλά οριοθέτησε την ΑΟΖ ανάμεσα στα δύο κράτη χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της "μέσης γραμμής" , μέθοδο που τόσο απεχθάνονται οι Τούρκοι. Μάλιστα η κυβέρνηση της Κούβας αποφάσισε πρόσφατα να αρχίσει έρευνες για πετρέλαια στη δική της ΑΟΖ, έρευνες που μάλιστα γίνονται σε απόσταση μόνο 45 μιλίων από τις ακτές της Φλόριδας.

Γ. Στα τέλη του 1986 η Τουρκία υιοθέτησε ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα και κατέληξε σε συμφωνία με την τότε Σοβιετική Ένωση για τις επικαλυπτόμενες περιοχές χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της "μέσης γραμμής". Αργότερα, η Τουρκία άρχισε συνομιλίες με την Βουλγαρία και την Ρουμανία για το ίδιο θέμα που κατέληξαν σε συμφωνίες παρόμοιες του τύπου που είχε συνάψει με τους Σοβιετικούς. Ουδέποτε, βέβαια, η Τουρκία πρότεινε στην Ελλάδα και σε άλλα γειτονικά κράτη να κάνουν το ίδιο στη Μεσόγειο. Έτσι, η Μαύρη Θάλασσα, που αποτελεί "κλειστή ή ημίκλειστη θάλασσα", όπως και η Μεσόγειος, έχει εντελώς μοιρασθεί από τα παράκτια κράτη αυτής της θάλασσας χρησιμοποιώντας την οριοθέτηση της ΑΟΖ και όχι της υφαλοκρηπίδας. Αυτό, αποτελεί τον πιο λανθασμένο χειρισμό της Τουρκίας, διότι δέχθηκε να οριοθετήσει τη θαλάσσια ζώνη της Μαύρης Θάλασσας με μια μέθοδο που δεν ίσχυε μέχρι το 1982, δηλαδή με τη μέθοδο της ΑΟΖ που πολέμησε τόσο πολύ κατά τη Διάσκεψη του ΟΗΕ. Η Τουρκία χρησιμοποίησε αυτή τη νέα θαλάσσια ζώνη, παρ' όλον ότι μέχρι σήμερα αρνείται να προσχωρήσει στη νέα Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας που περιλαμβάνει και την ΑΟΖ. Πώς μπορεί η Τουρκία να αρνείται την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Ελλάδα όταν ήδη υπάρχει το προηγούμενο της Μαύρης Θάλασσας;

Δ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επίσης αποδεχθεί την ΑΟΖ και πολλά παράκτια κράτη-μέλη της έχουν υιοθετήσει ΑΟΖ 200 μιλίων. Έτσι, είναι απορίας άξιον γιατί όχι μόνο η ΕΕ δεν παρεμβαίνει υπενθυμίζοντας στη Τουρκία ότι όλα τα κράτη-μέλη της έχουν δικαίωμα να υιοθετήσουν ΑΟΖ στις παράκτιες περιοχές τους, αλλά και να υποχρεώσει όλα τα κράτη-μέλη της, που δεν έχουν ήδη ΑΟΖ, να προκηρύξουν τέτοια ΑΟΖ.
Η Τουρκία επίσης γνωρίζει ότι η θέση της όσον αφορά στην ΑΟΖ είναι πολύ αδύναμη γι' αυτό και δεν εκστομίζει ποτέ αυτές τις τρεις λέξεις στις συνομιλίες της με όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις από το 1974 μέχρι σήμερα. Το μεγάλο ερώτημα βέβαια είναι γιατί και η Ελλάδα αποφεύγει να αναφερθεί και να θέσει η ίδια, στο τραπέζι των συνομιλιών, τις τρεις αυτές λέξεις (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη) που ανησυχούν τόσο πολύ τη Τουρκία [5].
Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι στην οριοθέτηση των ΑΟΖ στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, σημαντικό στρατηγικό ρόλο παίζει το ελληνικό νησί Καστελόριζο(βλ. εικ.4). Το Καστελόριζο είναι ένα νησί, το οποίο κατοικείται και άρα- όπως είπαμε προηγουμένως- διαθέτει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Το πρόβλημα για τους Τούρκους είναι, ότι η τοποθεσία που βρίσκεται το Καστελόριζο τους δημιουργεί πρόβλημα, διότι το Καστελόριζο έχοντας δική του ΑΟΖ, ως κατοικούμενο νησί, αποτελεί σημείο οριοθέτησης της ΑΟΖ της Ελλάδας με την Αίγυπτο και με την Κύπρο. Έτσι, κατ’ αυτόν τον τρόπο, δεν έχει η Τουρκία θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο. Γι’ αυτό το λόγο η Τουρκία έχει ζητήσει από την Αίγυπτο να μη λάβει υπόψη το Καστελόριζο, στις διαπραγματεύσεις της με την Ελλάδα, ώστε να έχει και αυτή θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο.
Εντύπωση προκαλεί πάντως, η έλλειψη διάθεσης από την Ελλάδα, όλα αυτά τα χρόνια, να θέσει θέμα καθορισμού ΑΟΖ με την Τουρκία. Είναι γεγονός όμως, πως τον τελευταίο καιρό υπάρχει μια κινητικότητα στο θέμα από ελληνικής πλευράς, με την έναρξη διαπραγματεύσεων για τον καθορισμό ΑΟΖ με την Αίγυπτο και τη Λιβύη, παρά την «υπόγεια» παρέμβαση της Τουρκίας, ώστε να μην αναγνωριστεί η ΑΟΖ του Καστελόριζου από την Αίγυπτο σε αυτές τις διαπραγματεύσεις!
Ταυτόχρονα γίνονται προσπάθειες για την οριοθέτηση ΑΟΖ της Ελλάδας με τις χώρες με τις οποίες συνορεύει δυτικά, δηλαδή την Ιταλία και την Αλβανία. Με την Ιταλία δεν υπάρχουν ιδιαίτερα προβλήματα. Με την Αλβανία όμως αν και υπογράφτηκε η σχετική συμφωνία μεταξύ των δύο κυβερνήσεων, το συνταγματικό δικαστήριο της χώρας πρόσφατα απέρριψε την επικύρωσή της, ύστερα από προσφυγή της αντιπολίτευσης της Αλβανίας, όπου δεν αποκλείεται να εμπλέκεται και «τουρκικός δάκτυλος».
Σε κάθε περίπτωση, ο καθορισμός ΑΟΖ με την Τουρκία θα αποτελέσει μια σημαντική νίκη των ελληνικών συμφερόντων τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Κύπρο και επομένως θα πρέπει να ενταχθεί στις άμεσες προτεραιότητες της εξωτερικής μας πολιτικής.






________________________________
[1]Καρακωστάνογλου Βενιαμίν: Η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη στο νέο Δίκαιο της Θάλασσας, Εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα 2001
[2]Καρυώτης Θ. «Το Αιγαίο Πέλαγος και η Ευρωπαϊκή Ένωση» άρθρο στην ιστοσελίδα του Greek-American News Agency στις 13/1/2010 (http://www.greekamericannewsagency.com/gana/index.php?option=com_content&task=view&id=7235&Itemid=83)
[3]Βλ. υποσημείωση 1
[4]Γραφείο Πληροφοριών Κύπρου (http://www.cyprus.gov.cy/moi/PIO/PIO.nsf/all/AB89462E00BC0F73C22575710025E69C?opendocument )
[5]Βλ. υποσημείωση 2